กลืนลำบาก คือ ภาวะที่มีความยากลำบากในการกลืนอาหารหรือของเหลว ซึ่งเกิดจากลำคอหรือหลอดอาหาร โดยอาจเริ่มตั้งแต่มีความยากลำบากเล็กน้อยไปจนถึงเจ็บและกลืนไม่ได้เลย เช่น ขณะกลืนอาหารหรือของเหลวบางชนิด กลืนน้ำลาย เป็นต้น โดยบางรายไม่สามารถกลืนได้เลย หรืออาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น ไอหรือสำลักขณะรับประทานอาหารและดื่มเครื่องดื่ม รู้สึกคล้ายมีอาหารติดอยู่ในลำคอหรือหน้าอก เป็นต้น
ทั้งนี้ ภาวะกลืนลำบากอาจทำให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารไปเลี้ยงร่างกายไม่เพียงพอ หรือหากเป็นติดต่อกันเป็นเวลานานก็อาจทำให้น้ำหนักตัวลดลง เบื่ออาหารและอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนเป็นการติดเชื้อในทรวงอกได้
สาเหตุ กลืนลำบาก
ความยากลำบากในการกลืนอาจมีสาเหตุที่ไม่ได้มาจากโรคพื้นเดิม ตัวอย่างเช่น อาหารคำใหญ่เกินไป การเคี้ยวไม่ละเอียด ปากแห้ง การกลืนยาเม็ด หรืออาหารที่ร้อนเกินไป นอกจากนี้การกลืนยังทำได้ยากเมื่อพูดคุย หัวเราะ หรืออยู่ในท่านอน
อาการ กลืนลำบาก
อาการที่บ่งบอกว่ามีภาวะกลืนลำบาก ได้แก่
- มีอาการเจ็บเวลากลืนอาหาร หรือไม่สามารถกลืนอาหารได้
- รู้สึกคล้ายมีอาหารติดอยู่ในลำคอหรือหน้าอก
- แสบร้อนกลางอกบ่อยครั้ง คล้ายกรดไหลย้อน
- น้ำลายไหลออกทางปากมากผิดปกติ
- เสียงแหบ
- มีอาหารหรือกรดในกระเพาะอาหารไหลย้อนกลับมาที่คอ
- ไอหรือสำลักเวลากลืนอาหาร
- ต้องตัดแบ่งอาหารให้มีขนาดเล็กลงหรือหลีกเลี่ยงอาหารบางชนิด เพื่อให้สามารถกลืนได้ตามปกติ
- น้ำหนักตัวลดลงผิดปกติ
อย่างไรก็ตาม หากผู้ป่วยหรือคนใกล้ชิดมีปัญหาในการกลืนอยู่บ่อยครั้ง หรือมีอาการคล้ายภาวะ Dysphagia โดยเฉพาะน้ำหนักตัวลด มีอาหารไหลย้อนกลับ หรืออาเจียน ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาอย่างถูกต้อง เพราะหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงต่อไปได้ โดยเฉพาะในรายที่มีอาการไปกระทบต่อการหายใจ และรู้สึกเหมือนมีอาหารติดอยู่ในลำคอหรือหน้าอก ต้องไปพบแพทย์ทันที
การรักษา กลืนลำบาก
การรักษาด้วยตนเองการเคี้ยวอาหารให้ละเอียด การรับประทานอาหารมื้อละน้อยๆ และการลองรับประทานอาหารที่นิ่มขึ้นอาจช่วยให้กลืนง่ายขึ้นได้ การหลีกเลี่ยงคาเฟอีน นิโคติน แอลกอฮอล์ และอาหารที่กลืนยากอาจช่วยได้เช่นกัน
ไปพบแพทย์ทันทีในกรณีต่อไปนี้
- หายใจไม่สะดวก
- มีความรู้สึกว่าอาหารค้างติดอยู่ในลำคอหลังรับประทาน
- กลืนอะไรไม่ได้เลย
ไปพบแพทย์ในกรณีต่อไปนี้
- มีอาการนานกว่า 3-4 วัน
- น้ำหนักลดลงโดยไม่ได้ตั้งใจ
- อาเจียน