หนึ่งในโรคร้ายที่ใครๆ ก็ไม่อยากให้เฉียดกรายเข้ามาในชีวิต ก็คือ มะเร็ง ซึ่งเป็นเนื้องอกร้ายที่เกิดจากการเติบโตของเซลล์ที่ผิดปกติ จนสามารถลุกลามไปยังอวัยวะต่างๆ ผ่านระบบน้ำเหลืองหรือกระแสเลือด ที่น่าตกใจก็คือ ชนิดของมะเร็งที่นับวันจะยิ่งเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ โดยปัจจุบันพบว่ามีมากกว่า 100 ชนิดแล้ว!
เหตุผลที่มะเร็งคือมัจจุราชที่น่ากลัว ก็เพราะความสามารถในการหลบหลีกการตรวจสอบจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้ไม่ว่าจะรักษาด้วยเคมีบำบัดหรือการฉายรังสีก็ไม่สามารถเอาชนะมะเร็งได้ ดังนั้น การบำบัดด้วยระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย (Immunotherapy) จึงเป็นอีกทางเลือกที่วงการแพทย์ฝากความหวังเอาไว้
Immunotherapy คือ การรักษาโรคมะเร็งโดยอาศัยหลักการทำงานของภูมิคุ้มกัน โดยเมื่อมีสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกาย ระบบภูมิคุ้มกันจะถูกกระตุ้นให้ทำการกำจัดสิ่งแปลกปลอมนั้นออกจากร่างกาย วิธีรักษาจึงทำโดยการมาร์คจุดไว้ในเซลล์มะเร็ง เพื่อให้ระบบภูมิคุ้มกันตรวจพบและกำจัดได้ง่ายขึ้น ซึ่งทำได้หลายวิธี ทั้งการฉีดโดยตรงเข้าสู่กระแสเลือด (Intravenous (IV) การกินเป็นแคปซูลทางปาก หรือทาที่ผิวหนัง ซึ่งสามารถใช้ได้กับมะเร็งผิวหนังในระยะแรกๆ หรือฉีดตรงเข้าไปในกระเพาะปัสสาวะ สำหรับมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ
ชนิดและการทำงานภูมิคุ้มกันบำบัดรักษามะเร็ง
ภูมิคุ้มกันบำบัดมีหลากหลายวิธีในการนำสารกระตุ้นเข้าสู่ร่างกายเพื่อรักษามะเร็งชนิดต่าง ๆ ซึ่งแต่ละชนิดก็จะมีการทำงานกับกลไกร่างกายเพื่อทำการรักษาที่แตกต่างกันออกไป โดยภูมิคุ้มกันบำบัดจะแบ่งได้ 5 ชนิด ดังนี้
- ภูมิคุ้มกันบำบัดแบบโมโนโคลนอลแอนติบอดี (Monoclonal Antibody) คือ
• การให้ยาสารภูมิต้านทานหรือแอนติบอดีที่มีความจำเพาะกับเซลล์มะเร็ง
• การทำงานของยาเข้าไปควบคุมการเจริญเติบโตหรือควบคุมการสังเคราะห์โปรตีนในเซลล์มะเร็งได้ - ภูมิคุ้มกันบำบัดแบบไม่จำเพาะ (Non-specific Immunotherapy) คือ
• การให้ยาสารภูมิต้านทานหรือแอนติบอดีที่ไม่จำเพาะ มักใช้พร้อมกับหรือหลังการรักษาด้วยวิธีการอื่น ๆ เช่น การใช้ยาเคมีบำบัดหรือรังสีรักษา
• การทำงานของยาเข้าไปเพิ่มประสิทธิภาพของระบบภูมิคุ้มกันหรือภูมิต้านทานของร่งกายในการทำลายเซลล์มะเร็ง - ภูมิคุ้มกันบำบัดแบบใช้ไวรัสรักษามะเร็ง (Oncolytic Virus Therapy) คือ
• การฉีดไวรัสเข้าสู่เนื้องอกหรือเซลล์มะเร็ง
• การทำงานของไวรัสที่ฉีดเข้าไปจะได้รับการตัดต่อพันธุกรรมให้มีคุณสมบัติจำเพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็งเพื่อไปทำลายเซลล์มะเร็ง โดยไวรัสจะทำการแบ่งตัวภายในเซลล์เนื้องอกหรือในเซลล์มะเร็งจนส่งผลให้เซลล์มะเร็งตาย หลังจากนั้นตัวเซลล์ที่ตายจะปล่อยแอนติเจนหรือสิ่งที่ร่างกายระบุว่าเป็นสิ่งแปลกปลอมออกมา ทำให้ร่างกายสร้างสารภูมิต้านทานหรือแอนติบอดีที่มีผลเจาะจงกับเซลล์มะเร็งดังกล่าวได้ - ภูมิคุ้มกันบำบัดรักษาโดยใช้ที-เซลล์บำบัด (T-cell Therapy) คือ
• การฉีดทีเซลล์ (T-cell Therapy) ที่ผ่านกระบวนการการดัดแปลงให้มีความจำเพาะกับตัวรับ (Receptor) ในเซลล์มะเร็งกลับเข้าสู่ร่างกายจาก
• การทำงานของการนำเซลล์ในเลือดของร่างกายมาดัดแปลง เพื่อให้ T-cell ทำลายเซลล์มะเร็ง - ภูมิคุ้มกันบำบัดแบบใช้วัคซีนโรคมะเร็ง (Cancer Vaccines) คือ
• การฉีดวัคซีนกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย
• การทำงานของวัคซีนที่ฉีดกระตุ้น คือ ช่วยทำให้ร่างกายให้สามารถจดจำเซลล์มะเร็งและสามารถทำลายโปรตีนที่มีความเกี่ยวข้องกับเซลล์มะเร็งได้ ปัจจุบันมีการนำมาใช้เพื่อป้องกันการเกิดมะเร็งหลากหลายชนิด เช่น มะเร็งตับ มะเร็งปากมดลูก