ในคนเรา โพรงจมูกมักจะมีปัญหาอยู่สองอย่างที่ทำให้เกิดอาการคัดจมูก
หนึ่งคือ เรื่องของเนื้อเยื่อ เช่น ใส้กรองจมูก (turbinates) เยื่อบุโพรงจมูก-ไซนัส รูเปิดต่างๆ
สองคือ พวกโครงสร้าง เช่นกระดูก โพรงอากาศ (aircells) กระดูกอ่อน-แข็งของผนังกั้นจมูก ผนังไซนัส พื้นโพรงจมูก
ทั้งสองอย่างนี้มีส่วนทำให้จมูกโล่งหรือไม่โล่ง และเป็นข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้ขึ้นกับโรคที่เกิดขึ้น
การที่จมูกตัน เราต้องแยกปัญหาออกเป็นสองแบบ คือ เป็นมานาน หรือเป็นไม่นาน
หากเป็นมานานแล้วเป็นปีๆ หรือเป็นตั้งแต่เด็กมักพบว่าเป็นเรื่องของโครงสร้างเช่นผนังกั้นจมูกคด หรือเคยมีประวัติการบาดเจ็บของจมูกและดั้ง แบบนี้มักคัดอยู่ข้างเดียว และเป็นเกือบตลอดเวลาขึ้นกับจะเป็นมากหรือน้อย ถ้าเป็นมากหน่อยก็หายใจได้ข้างเดียว อาจจะมีอาการปวดแน่นได้ ในข้างนั้น การนอนอาจจะมีปัญหานอนไม่พอ ตื่นกลางดึก หากเป็นน้อยก็พอทนๆได้ ใช้พ่นยาลดบวมก็บรรเทาไป กลุ่มที่โครงสร้างมีปัญหาแบบนี้การรักษามักขึ้นกับอาการและความทรมาน คือยิ่งทรมานมาก มีปัญหาคุณภาพชีวิต การผ่าตัดก็จะซับซ้อนไปด้วย เพราะต้องแก้หลายจุด เช่นแก้ทั้งผนังกั้นจมูก และแก้ทั้งไส้กรองจมูก
ในขณะที่อีกกลุ่ม คืออาการจมูกตันเพิ่งมาเป็นสัปดาห์ เดือน หรือเป็นๆ หายๆ ในระหว่างปี มักเป็นเรื่องของเนื้อเยื่อมันบวม เช่น โรคหวัด โรคไซนัสอักเสบ ภูมิแพ้ การอับเสบอื่นๆ ก้อนเนื้อ เนื้องอก เนื้อร้าย ริดสีดวงจมูก บางคนเป็นผนังกั้นจมูกคดเล็กน้อยอยู่แล้วไม่เคยมีอาการเลย แต่พอเกิดเป็นหวัด มีเนื้อเยื่อจมูกบวมขึ้นอีกนิดเดียวก็คัดได้เหมือนกัน แบบนี้การรักษาหวัดหาย หรือภูมิแพ้สงบก็หายคัด ไม่ต้องไปทำอะไรเพิ่ม ดังนั้นควรรอให้โรคหายดี หรือสงบก่อนแล้วค่อยดูว่าอาการคัดหายไปด้วยหรือไม่จะชัวร์ที่สุด การรักษาในกลุ่มที่คัดไม่นานนี้ ถ้าเป็นจากการติดเชื้อทั่วๆไป หรือเป็นไซนัสอักเสบเฉียบพลัน จะรักษาไม่ยาก เพราะใช้ยาเป็นหลัก แต่หากเป็นพวกไซนัสอักเสบเรื้อรังจะยากขึ้น ยิ่งพวกเนื้องอก เนื้อร้ายจะยากที่สุดและต้องใช้เวลานาน แต่ก็หายขาดได้ครับถ้าพบเร็วและไม่ลุกลาม ไม่รอให้มีก้อนที่คอขึ้นเสียก่อน (เมื่อไรมีก้อนขึ้นที่คอ อย่างน้อยเป็นระยะสามทันที)
อีกอย่างหนึ่งคือเรื่องของ วงจรจมูก (nasal cycle) ที่มันจะคัดสลับไปมาประมาณสองถึงสามชั่วโมง โดยทั่วไปคนเราไม่รู้ตัวเพราะมันค่อยๆช้าๆ และไม่ได้แตกต่างกันมาก แต่จะสังเกตได้ง่ายขึ้นเมื่อเป็นหวัดแล้วคอยสังเกตจะพบปรากฏการณ์นี้ได้ ซึ่งรักษาหวัดหาย ก็หายคัด