โรคภูมิแพ้ขึ้นตา (Allergic Conjunctivitis) หรือ โรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ตามฤดูกาล คือ การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันที่ไม่พึงประสงค์ของดวงตา เมื่อสัมผัสกับสารระคายเคือง สารนี้เรียกว่าสารก่อภูมิแพ้ สารก่อภูมิแพ้อาจได้แก่ ละอองเกสร ฝุ่น หรือควัน
ปกติแล้วระบบภูมิคุ้มกันจะทำหน้าที่ป้องกันร่างกายจากสิ่งเป็นอันตราย เช่น ไวรัสและแบคทีเรียเพื่อป้องกันการเจ็บป่วย อย่างไรก็ตามในผู้ป่วยภูมิแพ้ขึ้นตา ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายจะตอบสนองต่อสารที่ทำให้เกิดภูมิแพ้ โดยสร้างสารเคมีสำหรับจัดการกับสารก่อภูมิแพ้ แม้ว่าสารนั้นจะไม่เป็นอันตราย และนำไปสู่อาการระคายเคืองดวงตา เช่น คันตามาก ตาแดง และน้ำตาไหล บางครั้งภูมิแพ้ขึ้นตาอาจเกี่ยวข้องโรคหืดหอบ หรือโรคกลาก
ยาแก้ภูมิแพ้ที่วางจำหน่ายตามร้านขายยาทั่วไป สามารถช่วยบรรเทาอาการภูมิแพ้ขึ้นตาได้ เว้นแต่ผู้ที่มีอาการภูมิแพ้ขึ้นตาขั้นรุนแรงอาจต้องได้รับการรักษาเพิ่มเติม
สาเหตุ ภูมิแพ้ขึ้นตา
ภูมิแพ้ขึ้นตานั้นมีสาเหตุมาจากการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันร่างกายต่อสารก่อภูมิแพ้บางชนิด ส่วนมากจะตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ที่ล่องลอยอยู่ในอากาศได้แก่
- ละอองเกสร
- ขนสัตว์
- เชื้อรา
- ควันบุหรี่
- ฝุ่น
โดยปกติระบบภูมิคุ้มกันจะส่งเสริมการหลั่งสารเคมีในร่างกายที่เกี่ยวข้องกับการกำจัดสิ่งที่เป็นอันตราย เช่นไวรัส และแบคทีเรีย อย่างไรก็ผู้ป่วยภูมิแพ้ขึ้นตา ระบบภูมิคุ้มกันจะทำหน้าที่ป้องกันสารก่อภูมิแพ้ แม้ว่าสารนั้นจะไม่มีอันตรายต่อร่างกาย สารฮิสตามีนจะหลั่งออกมา เมื่อดวงตาสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ ฮีสตามีนทำให้เกิดอาการผิดปกติ เช่น คันตาและน้ำตาไหล นอกจากนี้ยังสามารถทำให้เกิดอาการน้ำมูกไหลจามและไอ
อย่างไรก็ตามเป็นอาการภูมิแพ้ขึ้นตาสามารถเกิดได้ทุกช่วงเวลา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงฤดูใบไม้ผลิ ฤดูร้อนและฤดูใบไม้ร่วงเมื่อต้นไม้ หญ้าและพืชดอกบาน ปฏิกิริยาดังกล่าวจะเกิดเมื่อผู้ป่วยมีความไวในการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ และขยี้ตา ทั้งนี้การแพ้อาหารอาจทำให้เกิดอาการภูมิแพ้ขึ้นตาได้
อาการ ภูมิแพ้ขึ้นตา
อาการภูมิแพ้ขึ้นตาประกอบไปด้วยอาการเหล่านี้:
- คันตา
- น้ำตาไหล
- ตาแดง
- คันรอบดวงตา
- เปลือกตาบวม โดยเฉพาะในตอนเช้า
โดยอาการเหล่านี้สามารถเกิดได้กับตาข้างเดียวหรือทั้งสองข้าง และมักเกิดร่วมกับการไอ จาม และน้ำมูกไหล
การรักษา ภูมิแพ้ขึ้นตา
วิธีการรักษาภูมิแพ้ขึ้นตาที่ดีที่สุด คือ การหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่เป็นสาเหตุการแพ้ อย่างไรก็ตามหากคุณเป็นภูมิแพ้อากาศก็ไม่สามารถที่จะหลีกเลี่ยงได้ นับว่าเป็นโชคดีของอาการภูมิแพ้ขึ้นตา เพราะว่ามีวิธีการรักษาที่มีประสิทธิภาพหลายวิธีการด้วยกัน
การใช้ยารักษาภูมิแพ้ขึ้นตา
ยารักษาอาการแพ้ ชนิดรับประทานสามารถรักษาอาการภูมิแพ้ขึ้นตาได้ โดยเฉพาะมีอาการภูมิแพ้อื่นๆ ยารักษาได้แก่:
- ยาแก้แพ้ เช่น Loratadine (Claritin) หรือ Diphenhydramine (Benadryl)
- ยา Decongestants เช่น pseudoephedrine (Sudafed) หรือ Oxymetazoline (Afrin สำหรับพ่นจมูก)
- สเตียรอยด์เช่น Prednisone (Deltasone)
การฉีดสารก่อภูมิแพ้
วิธีการนี้จะใช้ในผู้ป่วยภูมิแพ้กรณีอาการไม่ดีขึ้นภายหลังการใช้ยา การฉีดสารก่อภูมิแพ้เป็นวิธีการหนึ่งของการรักษาด้วยภูมิคุ้มกันที่เกี่ยวข้องกับการฉีดสารก่อภูมิแพ้ ปริมาณสารก่อภูมิแพ้ในฉีดจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เมื่อเวลาผ่านไป การฉีดสารก่อภูมิแพ้จะปรับเปลี่ยนการตอบสนองของร่างกายต่อสารก่อภูมิแพ้ ซึ่งจะช่วยลดความรุนแรงของปฏิกิริยาการแพ้ของผู้ป่วย
ยาหยอดตา
มียาและยาหยอดตาสำหรับรักษาอาการภูมิแพ้ขึ้นตา วางจำหน่ายในร้ายขายยาทั่วไป
ยาหยอดตานิยมใช้ในการรักษาภูมิแพ้ขึ้้นตาได้แก่ Olopatadine hydrochloride ซึ่งสามารถบรรเทาอาการที่เกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาการแพ้ ยาหยอดตาดังกล่าวมีจำหน่ายภายใต้แบรนด์ Pataday และ Patanol
ทางเลือกอื่นๆ ที่มีจำหน่ายตามร้านขายยาทั่วไปของยาหยอดตา เช่น “น้ำตาเทียม” สามารถช่วยล้างสารก่อภูมิแพ้ขึ้นตา ยาหยอดตาอื่น ๆ ที่มียาต้านฮีสตามีนหรือยาต้านการอักเสบ Nonsteroidal (NSAID) ยาหยอดตาบางชนิดจะต้องใช้ทุกวันในขณะที่คนอื่นสามารถใช้ตามต้องการเพื่อบรรเทาอาการ
ยาหยอดตาอาจทำให้เกิดการระคายเคืองและแสบตาในตอนแรก อาการระคายเคืองมักหายไปในเวลาไม่กี่นาที ยาหยอดตาบางชนิดอาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่นระคายเคืองตา สิ่งสำคัญคือต้องปรึกษาแพทย์ในการเลือกยาหยอดตาที่ดีต่อดวงตา
การดูแลรักษาด้วยตนเอง
มีวิธีรักษาทางธรรมชาติหลายวิธีในการรักษาอาการภูมิแพ้ขึ้นตา โดยมีระดับของความสำเร็จที่แตกต่างกันรวมถึงอัลเลียมเซปา (จากต้นหอมแดง) ยูโฟฟีเบียมและกาลิฟีเมีย โปรดพบแพทย์เพื่อปรึกษาเกี่ยวกับวิธีการดูแลรักษาเหล่านี้
ผ้าเช็ดตัวที่ชื้นและเย็น อาจช่วยบรรเทาอาการภูมิแพ้ขึ้นตาได้ คุณสามารถลองวางผ้าที่ชื้นและเย็นปิดตาที่ปิดสนิทวันละหลายครั้ง สิ่งนี้ช่วยบรรเทาความแห้งและระคายเคืองของดวงตาได้ อย่างไรก็ตามสิ่งสำคัญคือ ต้องเข้าใจว่านี่ไม่ใช้วิธีการรักษาภูมิแพ้ขึ้นตาโดยตรง