การส่องกล้องและอัลตราซาวนด์ตรวจทางเดินอาหาร ใช้กล้องคลื่นเสียงความถี่สูง (Endoscopic ultrasonography; EUS) เป็นการตรวจที่มีทั้งอัลตราซาวนด์ (ultrasonography) และการส่องกล้อง (endoscopy) ร่วมกันเพื่อดูเยื่อบุผนังของทางเดินอาหารและโครงสร้างของอวัยวะใกล้เคียงมีเครื่องสำหรับทดสอบ (probe) ของอัลตราซาวนด์ (ultrasound) อยู่ส่วนภายของกล้องส่องเพื่อช่วยให้เห็นภาพได้ชัดเจนขึ้น
วัตถุประสงค์
1.เพื่อประเมินรอยโรคของหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก ตับอ่อนท่อน้ำดีและทวารหนัก
2.เพื่อประเมินเยื่อบุในทางเดินอาหารที่มีก้อนเนื้องอก
การเตรียมผู้ป่วย
1.บอกผู้ป่วยว่าการตรวจนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อดูก้อนเนื้องอก และส่วนที่ยื่นออกมาในทางเดินอาหาร ว่ามีขนาดใหญ่หรือไม่
2.ตรวจสอบประวิติเรื่องการแพ้ การได้รับยา และข้อมูลต่าง ๆ ที่ผู้ป่วยไม่สุขสบาย สอบถามว่าผู้ป่วยเคยได้รับการตรวจด้วยแป้งแบเรียมมาหรือไม่ เนื่องจาก แป้งแบเรียมในลำไส้จะเป็นอุปสรรคในการตรวจครั้งนี้อย่างแน่นอน
3.บอกผู้ป่วยให้งดน้ำงดอาหารเป็นเวลา 6 – 8 ชั่วโมงก่อนตรวจ
4.บอกวิธีการตรวจให้ผู้ป่วยทราบ บอกถึงสถานที่ที่จะตรวจ
5.บอกผู้ป่วยว่า การตรวจนี้ จะเป็นการส่องกล้องที่เป็นการส่องกล้องที่เป็นพลาสติกอ่อนผ่านเข้าไปทางปาก และเข้าไปยังหลอดอาหาร เช่นเดียวกับการส่องกล้อง ดูหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร และลำไส้เล็กส่วนต้น (Esophagogastroduodenoscopy; EGD) ร่วมกับอัลตราซาวนด์6.หากเป็นการตรวจลำไส้ใหญ่ส่วนซิกมอยด์ (sigmoid EUS) บอกผู้ป่วยว่าจะหล่อลื่นกล้องก่อนใส่กล้องทางทวารหนัก เพื่อให้ใส่ได้ง่ายขึ้น จะรู้สึกเย็นและอาจจะรู้สึกอยากถ่ายอุจจาระเมื่อเลื่อนกล้องเข้าไปเรื่อย ๆ
7.สำหรับการตรวจลำไส้ใหญ่ส่วนซิกมอยด์ ผู้ป่วยอาจจะได้รับยาระบายเย็นวันก่อนตรวจ
8.บอกผู้ป่วยว่า อาจจะให้ยานอนหลับทางหลอดเลือดดำ เพื่อช่วยให้เกิดการผ่อนคลายก่อนใส่กล้อง หากเป็นการตรวจที่ทำแล้ว ผู้ป่วยต้องกลับบ้านให้มีคนขับรถพากลับบ้านด้วย
9.ให้ผู้ป่วยหรือญาติเซ็นใบยินยอมรับการตรวจให้เรียบร้อยแล้วก่อนตรวจ
การตรวจและการดูแลภายหลังตรวจ
1.บันทึกสัญญาณชีพและประเมินผู้ป่วยตามมาตรฐานการตรวจ
2.ผู้ป่วยที่ได้รับการตรวจต่อจากการทำ EGD หรือ sigmoidoscopy ขึ้นอยู่กับชนิดของ EUS ที่ผู้ป่วยได้รับการตรวจ
ข้อควรระวัง
การตรวจชนิดนี้โดยทั่วไปจะปลอดภัย แต่ก็อาจเกิดการทะลุที่หลอดอาหารกระเพาะอาหาร หรือลำไส้เล็กส่วนดูโอเดนั่มได้เช่นเดียวกับการทำ EGD หรือในลำไส้ และเช่นเดียวกับการทำ sigmoidoscopy หรือ colonoscopy
ผลการตรวจที่เป็นปกติ
EUS โดยทั่วไปจะเห็นโครงสร้างของกระเพาะอาหาร และลำไส้ที่เป็นปกติซึ่งไม่พบก้อนเนื้องอก
ผลการตรวจที่ผิดปกติ
จะพบความผิดปกติเช่นเดียวกับ EGD, colonoscopy, endoscopy และ Sigmoidoscopy