คือ ภาวะเต้านมอักเสบที่มีก้อนฝีหนองอยู่ภายใน ซึ่งเกิดต่อเนื่องมาจากภาวะเต้านมอักเสบ (Mastitis) ที่ไม่ได้รับการรักษา เต้านมอักเสบที่อาการไม่ดีขึ้น หรือไม่ตอบสนองต่อการรักษา
ฝีที่เต้านมเป็นภาวะที่พบได้บ้างเป็นครั้งคราวในผู้หญิงที่ให้นมบุตรในระยะเดือนแรก ๆ (มักเกิดในช่วงสัปดาห์ที่ 2-3 หลังคลอด)
สาเหตุ ฝีในเต้านม
ฝีเต้านมเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งเชื้อแบคทีเรียที่พบบ่อย ได้แก่ สแตฟีโลค็อกคัสออเรียส (Staphylococcus aureus) โดยเชื้อแบคทีเรียนี้จะเข้าไปในเต้านมผ่านทางหัวนมและลานนมที่ปริหรือแตก และทำให้เกิดการอักเสบติดเชื้อตามมา หากไม่ได้รับการดูแลรักษาที่เหมาะสมก็จะกลายเป็นฝีหนองตามมา
อาการ ฝีในเต้านม
- เต้านมบวมแดง ร้อน และมีอาการเจ็บที่เต้านม
- คลำเจอก้อน กดแล้วเจ็บมากบริเวณก้อน
- มีอาการไข้ ปวดเมื่อยตามตัว
- ต่อมน้ำเหลืองใต้รักแร้ข้างเดียวกับเต้านมที่เป็นฝีจะโตและเจ็บร่วมด้วย หากปล่อยไว้ไม่รักษาอาจทำให้ฝีแตกและมีหนองไหลออกมาได้
การป้องกัน ฝีในเต้านม
- หมั่นรักษาความสะอาดหัวนมให้ดีด้วยการใช้น้ำต้มสุกกับสบู่ก่อนและหลังให้ลูกดูดนม
- ถ้าหัวนมแตก ให้ทาด้วยทิงเจอร์เบนโซอิน (Tincture of benzoin) และควรให้เด็กดูดนมครั้งละน้อย ๆ แต่บ่อยขึ้น
การรักษา ฝีในเต้านม
หลักของการรักษาคือ ต้องระบายฝีออกเพื่อช่วยให้ยาปฏิชีวนะที่ให้สามารถเข้าถึงและรักษาอาการได้ดี การรักษาเพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบต่อท่อน้ำนม ควรใช้การดูดหนองออกโดยใช้เข็มขนาดใหญ่เจาะดูดหนองออก สลับกับการฉีดล้างน้ำเกลือ (Needle Aspiration) เพราะการเจาะดูดฝีออกจะมีแผลเล็กกว่าและทำความเสียหายหรือรบกวนท่อน้ำนมน้อยกว่าการผ่าหรือ กรีดเอาฝีออก
การรักษาฝีที่เต้านมต้องใช้เวลานานและต่อเนื่อง จนกว่าจะดูดหนองออกได้หมด โดยแนะนำว่าขณะรักษาคุณแม่ควรให้นมลูกเพื่อระบายน้ำนม แต่ในทางปฏิบัติอาจมีความลำบาก เนื่องจากเมื่อมีฝีและมีการอักเสบของเต้านม บริเวณลานนมมักจะอักเสบและแข็ง ซึ่งทำให้การอมหัวนมและลานนมของทารกทำได้ยาก มารดาจำเป็นต้องให้ความพยายาม การนวดร่วมกับการประคบร้อนที่เต้านมยังคงช่วยในการระบายน้ำนมด้วย