ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ (Hypokalemia) หากเป็นไม่มาก มักไม่มีอาการ ในบางคนอาจทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือหัวใจเต้นผิดปกติ และมีอาการล้าของกล้ามเนื้ออย่างมาก อาการเหล่านี้จะดีขึ้นเมื่อได้รับการรักษา
โพแทสเซียม คือ สารที่สำคัญที่จะทำให้การทำงานของเส้นประสาทและกล้ามเนื้อเป็นปกติ โดยเฉพาะกล้ามเนื้อหัวใจ ไตมีหน้าที่ควบคุมระดับโพแทสเซียมในร่างกาย และขับโพแทสเซียมส่วนเกินออกจากร่างกายทางปัสสาวะและเหงื่อ
สาเหตุ ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ
ร่างกายสูญเสียโพแทสเซียมได้มาก ทางปัสสาวะ,เหงื่อ และอุจจาระ การได้รับโพแทสเซียมไม่พอและระดับแมกนีเซียมในเลือดต่ำทำให้เกิดภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ บ่อยครั้งที่พบว่าภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำเป็นอาการหรืออาการข้างเคียงจากภาวะอื่นๆและจากยา เช่น:
- Bartter syndrome ความผิดปกติของไตแต่กำเนิดที่พบได้ยาก ทำให้เกิดความไม่สมดุลย์ของเกลือและโพแทสเซียม
- Gitelman syndrome ความผิดปกติของไตแต่กำเนิดที่พบได้ยาก ที่ทำให้สมดุลย์ของไออนในเลือดเสียไป
- Liddle syndrome โรคที่พบยาก ทำให้ความดันโลหิตสูงและโพแทสเซียมในเลือดต่ำ
- Cushing syndrome โรคที่พบยาก เกิดจากมีคอร์ติโซลมากเป็นเวลานาน
- รับประทานสารเช่น bentonite (โคลน) or glycyrrhizin (พบในชะเอมตามธรรมชาติและยาสูบชนิดเคี้ยว)
- รับประทานยาขับปัสสาวะชนิดที่ขับโพแทสเซียม เช่นThiazides, ยาขับปัสสาวะชนิด loop และ osmotic
- การใช้ยาระบายนานๆ
- การใช้เพนนิซิลลินปริมาณมาก
- ภาวะ diabetic ketoacidosis
- เลือดจางจากการให้สารนำ้ทางเส้นเลือด
- แมกนีเซียมในเลือดต่ำ
- ปัญหาของต่อม adrenal
- ขาดสารอาหาร
- การดูดซึมของอาหารน้อยลง
- ภาวะไทรอยด์ทำงานมาก
- โรคจิตจากการหยุดดื่มสุรากะทันหัน หลังจากดื่มมามากและนานหรือเป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง
- ภาวะเลือดเป็นกรดจากไต ชนิด1และ 2
- ภาวะที่ catecholamine พุ่งสูง เช่น หัวใจวาย
- ยา เช่นอินซูลิน และยากลุ่ม beta 2 agonists ซึ่งใช้ในผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรังและหอบหืด
- พิษจากแบเรียม
- ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำชนิด familial
อาการ ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ
ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ หรืออาการขาดโพแทสเซียม หากเป็นไม่มาก มักไม่มีอาการ อันที่จริงผู้ป่วยจะมีเริ่มอาการเมื่อระดับโพแทสเซียมต่ำมาก (ระดับโพแทสเซียมในเลือดปกติจะอยู่ระหว่าง3.6–5.2 มิลลิโมล/ลิตร)
แต่ควรรู้จักอาการของโพแทสเซียมในเลือดต่ำ หากมีอาการเหล่านี้ควรไปพบแพทย์
- อ่อนเพลีย
- เหนื่อยล้า
- ท้องผูก
- กล้ามเนื้อเป็นตะคริว
- รู้สึกใจสั่น
โพแทสเซียมในเลือดต่ำกว่า 3.6 ถีอว่าต่ำ หากต่ำกว่า 2.5 มิลลิโมล/ลิตรถือว่าอันตรายถึงชีวิต และอาจมีอาการดังนี้
- เป็นอัมพาต
- ระบบหายใจล้มเหลว
- เนื้อเยื่อกล้ามเนื้อสลายตัว
- ท้องอืด
ในกรณีที่รุนแรงมาก หัวใจจะเต้นผิดจังหวะ ซึ่งพบบ่อยในผู้ที่ใช้ยาดิจิตาลิส หรือมีภาวะหัวใจเต้นผิดปกติอยู่แล้ว อาการหัวใจเต้นผิดจังหวะเช่น
- หัวใจห้องบนหรือห้องล่างเต้นพลิ้ว
- หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ Tachycadia
- หัวใจเต้นช้าผิดปกติ Bradycadia
- หัวใจเต้นก่อนจังหวะ
อาการอื่นๆ เช่น ไม่อยากอาหาร คลื่นไส้ และอาเจียน
การรักษา ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ
ผู้ที่มีโพแทสเซียมในเลือดต่ำและมีอาการต่างๆ ต้องเข้ารักษาในโรงพยาบาล และติดตามการเต้นของหัวใจเพื่อให้แน่ใจว่าการเต้นของหัวใจเป็นปกติ
การรักษาโพแทสเซียมในเลือดต่ำในโรงพยาบาล มีขั้นตอนดังนี้:
1. กำจัดที่สาเหตุ หากพบสาเหตุแพทย์จะรักษาด้วยวิธีการที่เหมาะสม เช่น แพทย์อาจสั่งยาที่ลดอาการท้องเสีย หรืออาเจียน หรือปรับเปลี่ยนยา
2. เพิ่มระดับโพแทสเซียม: โดยรับประทานอาหารเสริมโพแทสเซียม แต่การที่ระดับโพแทสเซียมในเลือดเพิ่มอย่างรวดเร็วทำให้เกิดผลข้างเคียงที่ไม่ต้องการเช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ ถ้าโพแทสเซียมในเลือดต่ำอย่างรุนแรง อาจต้องให้โพแทสเซียมผสมสารน้ำเข้าในหลอดเลือดดำ
3. เฝ้าสังเกตระดับโพแทสเซียมในเลือด ระหว่างที่อยู่ในโรงพยาบาลแพทย์หรือพยาบาลจะตรวจสอบระดับโพแทสเซียมในเลือดบ่อยครั้งเพื่อให้แน่ใจว่าระดับโพแทสเซียมในเลือดไม่สูงเกินไป เพราะจะทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงเช่นกัน
หลังจากออกจากโรงพยาบาล แพทย์จะสั่งให้รับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมสูง หากรับประทานอาหารเสริมโพแทสเซียมควรดื่มน้ำตามมากๆและรับประทานพร้อมอาหารหรือหลังอาหารทันที และอาจต้องรับประทานอาหารเสริมแมกนีเซียมด้วย เพราะหากมีโพแทสเซียมในเลือดต่ำ มักจะมีแมกนีเซียมในเลือดต่ำด้วย