ทั้ง 2 โรคนี้เป็นแผลเปื่อยในช่องปากที่เกิดจากเชื้อไวรัสซึ่งพบได้บ่อยในเด็ก มีอาการแสดงคล้ายกัน คือ มีไข้และแผลเปื่อยหลายแห่งในช่องปาก ทำให้เจ็บปากกลืนลำบาก อาจกินอาหารและดื่มน้ำได้น้อยจนเกิดภาวะขาดน้ำได้
สาเหตุเริมในช่องปากชนิดเฉียบพลัน (เฮอร์แปงไจนา)
เริมในช่องปากชนิดเฉียบพลัน เกิดจากการติดเชื้อครั้งแรก มักเกิดจากเชื้อไวรัสเริมชนิดที่ 1 (herpes Simplex virus/HSV) เป็นส่วนใหญ่ พบบ่อยในเด็กอายุ 10 เดือนถึง 3 ปี ติดต่อโดยการสัมผัสโดยตรงระยะฟักตัว 2-3 วัน (อาจนานถึง 20 วัน)
เฮอร์แปงไจนา เกิดจากการติดเชื้อไวรัสค็อกเซกกี (coxsackie virus) ซึ่งอยู่ในตระกูลเดียวกับไวรัสที่ทำให้เกิดโรคมือ-เท้า-ปาก แต่เป็นชนิดเอ 2-6 และเอ 10 พบบ่อยในเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี ติดต่อโดยการสัมผัสโดยตรง ระยะฟักตัว 2-9 วัน
อาการเริมในช่องปากชนิดเฉียบพลัน (เฮอร์แปงไจนา)
เด็กมักมีไข้สูงเกิดขึ้นเฉียบพลัน มีอาการเจ็บในปากหรือคอหอย ไม่ยอมกินอาหารและดื่มน้ำ เด็กเล็กอาจร้องกวนไม่ยอมดูดนม ถ้าเป็นอยู่หลายวันอาจมีภาวะขาดน้ำตามมาไข้มักจะเป็นอยู่ 1-4 วัน (ไม่เกิน 1 สัปดาห์) เด็กเล็กบางคนอาจมีอาการชักจากไข้
สำหรับโรคเริม จะมีตุ่มน้ำเล็กๆ พุขึ้นที่เยื่อบุของริมฝีปาก เหงือก ลิ้น และเพดานปาก แล้วแตกเป็นแผลตื้นสีเทาบนพื้นสีแดง ขนาด 1-3 มม.มักมีอาการเหงือกบวมแดง ซึ่งอาจมีเลือดซึมและมีกลิ่นปาก มักตรวจพบต่อมน้ำเหลืองใต้คางโตและเจ็บ อาการต่างๆ จะเป็นอยู่ประมาณ 4-5 วันแล้วจะเริ่มทุเลา แผลมักหายได้เองภายใน 10-14 วัน
สำหรับฮอร์แปงไจนา จะมีจุดแดงหรือตุ่มน้ำเล็กๆ พุขึ้นที่เพดานอ่อน ลิ้น ลิ้นไก่ ผนังคอหอย ทอนซิล แล้วแตกเป็นแผลสีขาวปนเทา ขนาด 2-5 มม. ซึ่งมักหายได้เองภายใน 5-7 วัน
การป้องกัน
เด็กที่มีไข้และแผลเปื่อยในปาก ควรแยกออกจากโรคมือ – เท้า – ปาก ซึ่งจะมีผื่นขึ้นที่มือและเท้าร่วมด้วย และกลุ่มอาการสตีรเวนส์จอห์นสัน ซึ่งจะมีผื่นขึ้นตามตัวร่วมด้วย
การรักษา
1. ให้การรักษาตามอาการ ได้แก่ ให้ยาพาราเซตามอล ลดไข้ หลีกเลี่ยงการใช้ยาแอสไพรินเพราะอาจทำให้เลี่ยงต่อการเกิด
โรคเรย์ซินโดรม
พยายามป้อนอาหารเหลวหรือของน้ำๆ (เช่น นม น้ำเต้าหู้ น้ำหวาน ข้าวต้ม โจ๊ก แกงจืด) โดยใช้ซ้อนป้อนหรือกระบอกฉีดยาค่อยๆ หยอดเข้าปาก ให้เด็กอมน้ำแข็งก้อนเล็กๆ ดื่มน้ำหรือนมเย็นๆ หรือกินไอศกรีมเพื่อลดอาการเจ็บแผล
2. ถ้ามีภาวะขาดน้ำหรือกินไม่ได้ควรส่งโรงพยาบาลเพื่อให้น้ำเกลือทางหลอดเลือดดำ
3. ถ้าวินิจฉัยว่าเป็นเริมในช่องปาก แพทย์จะพิจารณาให้ยาต้านไวรัส-อะไซโคลเวียร์ 15 มก./กก.วันละ 5 ครั้ง นาน 7 วัน