ต่อมน้ำเหลืองโต – อักเสบ

โรคต่อมน้ำเหลืองโต (Lymphadenitis) คือก้อนเนื้อเยื่อขนาดเท่าเม็ดถั่วที่เก็บรวบรวมเซลล์เม็ดเลือดขาวเพื่อใช้ต่อสู้กับเชื้อต่างๆ ที่อาจเป็นอันตรายต่อร่างกาย แต่เมื่อเกิดการติดเชื้อขึ้นในตำแหน่งที่มีต่อมน้ำเหลืองจะทำให้เกิดภาวะต่อมน้ำเหลืองบวม มักพบได้ที่ใต้คาง ในลำคอ รักแร้ หรือบริเวณขาหนีบ 

โดยปกติระบบไหลเวียนของต่อมน้ำเหลืองในร่างกายจะไหลผ่านทั่วร่างกายไปเป็นช่องๆ คล้ายๆกับหลอดเลือด ต่อมน้ำเหลืองทำหน้าที่เป็นจุดตรวจคัดกรองสิ่งต่างๆ  หากเจอแบคทีเรีย ไวรัสและเซลล์ที่ผิดปกติผ่านเข้ามาทางต่อมน้ำเหลือง ต่อมน้ำเหลืองจะทำหน้าที่หยุดสิ่งผิดปกติเหล่านี้เลยส่งผลให้ต่อมน้ำเหลืองบวมและโต เมื่อเกิดการติดเชื้อหรือภาวะร่างกายเจ็บป่วยต่อมน้ำเหลืองจะสะสมสิ่งสกปรกจำพวก แบคทีเรีย หรือเซลล์เชื้อโรคที่ตายแล้ว

สาเหตุ ต่อมน้ำเหลืองโต

ต่อมน้ำเหลืองโตส่วนใหญ่มีสาเหตุเกิดจากการติดเชื้อ โดยเฉพาะการติดเชื้อไวรัสโรคหวัด ส่วนโรคอื่น ๆ ที่เป็นสาเหตุได้เช่นกันมีดังนี้

สาเหตุจากโรคติดเชื้อที่พบบ่อย ได้แก่

• โรคหัด
• คออักเสบ (Strep Throat)
• การติดเชื้อที่หู
• การติดเชื้อที่ฟัน
• โรคโมโนนิวคลีโอซิส (Mononucleosis) โรคติดเชื้อไวรัสที่แพร่กระจายผ่านการสัมผัสน้ำลายของผู้ป่วยโรคนี้
• โรคติดเชื้อเอชไอวี
• วัณโรค
• โรคติดเชื้อที่แผลหรือผิวหนัง เช่น โรคเซลล์เนื้อเยื่ออักเสบ

สาเหตุจากโรคติดเชื้อที่พบไม่บ่อย ได้แก่

• โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิด เช่น ซิฟิลิส หนองใน
• โรคแมวข่วน (พิษสุนัขบ้าหรือโรคกลัวน้ำ) การติดเชื้อแบคทีเรียจากการถูกแมวที่ติดเชื้อข่วนหรือกัด
• โรคท็อกโซพลาสโมซิส (Toxoplasmosis) โรคติดเชื้อจากปรสิตที่เกิดจากการสัมผัสกับอุจจาระของแมวที่ติดเชื้อหรือการรับประทานอาหารที่ปรุงไม่สุก

สาเหตุจากโรคความผิดปกติทางภูมิคุ้มกัน

• โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคการอักเสบเรื้อรังที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำลายเนื้อเยื่อตามแนวข้อต่อ
• โรคแพ้ภูมิตัวเอง (SLE) เป็นโรคอักเสบเรื้อรังอีกชนิดหนึ่งที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำลายข้อต่อ ผิวหนัง เซลล์เม็ดเลือด และอวัยวะภายใน เช่น หัวใจ ปอด และไต

สาเหตุจากโรคมะเร็ง

• มะเร็งต่อมน้ำเหลือง ซึ่งเป็นมะเร็งที่ก่อตัวขึ้นในระบบน้ำเหลืองโดยตรง
• โรคลูคีเมีย โรคมะเร็งชนิดหนึ่งที่อาจเกิดขึ้นกับเซลล์เม็ดเลือดขาว ไขกระดูก และระบบต่อมน้ำเหลือง
• มะเร็งชนิดอื่น ๆ ที่เกิดการแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง เช่น มะเร็งเต้านม

ผลข้างเคียงจากการฉีดวัคซีนหรือใช้ยา เช่น ยาต้านชักเฟนิโทอิน (Phenytoin) และยาป้องกันโรคมาลาเรีย ก็อาจมีผลทำให้เกิดภาวะต่อมน้ำเหลืองโตได้เช่นกัน แต่พบได้น้อยมาก

อาการ ต่อมน้ำเหลืองโต

ต่อมน้ำเหลืองโตเป็นอาการบ่งบอกถึงความผิดปกติที่เกิดขึ้นบริเวณใดบริเวณหนึ่งของร่างกาย อาจมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อหรือโรคบางชนิด โดยอาการต่อมน้ำเหลืองโตเมื่อแรกเริ่มอาจสังเกตได้ดังนี้

• อาการกดเจ็บและปวดบริเวณต่อมน้ำเหลือง
• ต่อมน้ำเหลืองโตขึ้น อาจมีขนาดเท่าเมล็ดถั่วลันเตาหรือถั่วแดง หรือใหญ่กว่านั้น
• ผิวหนังบริเวณที่ต่อมน้ำเหลืองโตมีอาการบวม แดง สัมผัสแล้วรู้สึกอุ่น
• รู้สึกถึงก้อนบวมโต

การรักษา ต่อมน้ำเหลืองโต

วิธีการรักษาภาวะต่อมน้ำเหลืองโตในผู้ป่วยแต่ละรายอาจมีความแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสาเหตุที่แพทย์ตรวจพบ เช่น หากเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียจะรักษาโดยใช้ยาปฏิชีวนะ แต่หากเกิดจากเชื้อไวรัสก็มักจะปล่อยให้หายไปได้เอง เป็นต้น