ไข้ทรพิษ หรือฝีดาษ (Smallpox) คือ โรคที่เกิดจากไวรัสที่ติดต่อได้ง่าย และเป็นอันตรายถึงชีวิตถ้าไม่ได้รับการรักษาทันเวลา โรคนี้พบครั้งสุดท้ายที่สหรัฐอเมริกาในปี พ.ศ. 2492 และเนื่องจากโครงการฉีดวัคซีนทั่วโลกโรคนี้จึงถูกกำจัดให้หายไป ไข้ทรพิษเรียกอีกอย่างว่า variola
นับตั้งแต่สมัยอียิปต์โบราณไข้ทรพิษได้ถูกกล่าวถึงว่าเป็นโรคที่ร้ายแรงที่สุดชนิดหนึ่งสำหรับมนุษยชาติ โรคไข้ทรพิษระบาดอย่างกว้างขวาง และมีผู้เสียชีวิตจำนวนมากตามหน้าประวัติศาสตร์โลก
ผู้คนไม่จำเป็นต้องได้รับการฉีดวัคซีนไข้ทรพิษอีกต่อไป วัคซีนไข้ทรพิษนั้นมีผลข้างเคียงที่ทำให้ถึงกับชีวิตได้ ดังนั้นจะให้กับผู้ที่มีความเสี่ยงสูงเท่านั้น
สาเหตุ ไข้ทรพิษ – ฝีดาษ
โรคฝีดาษมีสาเหตุเกิดจากเชื้อไวรัสวาริโอลา (Variola Virus) ซึ่งเชื้อไวรัสดังกล่าวสามารถติดต่อจากคนสู่คนได้ผ่านทางการอยู่ใกล้ชิดกับผู้ป่วย หรือหายใจเอาละอองสารคัดหลั่งของผู้ติดเชื้อเข้าไปในร่างกาย นอกจากนี้การสัมผัสกับผื่นหรือตุ่มน้ำของผู้ป่วยตรง ๆ โดยไม่ป้องกัน และการใช้เครื่องนอน เสื้อผ้า หรือผ้าเช็ดตัวร่วมกับผู้ป่วยก็ทำให้ติดเชื้อได้
อาการ ไข้ทรพิษ – ฝีดาษ
ประวัติศาสตร์แสดงให้เห็นว่า การติดเชื้อไวรัสไข้ทรพิษในระยะแรกจะไม่มีอาการใด ๆ นาน 7 – 17 วัน อย่างไรก็ตามเมื่อหมดระยะฟักตัว จะมีอาการคล้ายกับไข้หวัดใหญ่ดังนี้:
อาการเหล่านี้จะหายไปภายใน 2-3 วัน จากนั้นผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้น อย่างไรก็ตามแม้ว่าจะมีอาการดีขึ้น ผื่นก็จะยังปรากฏขึ้น ผื่นเริ่มขึ้นบนใบหน้าจากนั้นลามไปที่มือแขนและส่วนอื่นๆ ของร่างกาย ผู้ป่วยสามารถแพร่เชื้อได้จนกว่าผื่นจะหายไป
ภายใน 2 วันหลังจากเป็นผื่น ผื่นจะกลายเป็นฝีที่เต็มไปด้วยของเหลว และหนอง ฝีจะแตกออก และตกสะเก็ด เมื่อสะเก็ดจะหลุดออกจะทิ้งรอยแผลเป็นหลุม และระยะนี้ก็สามารถแพร่เชื้อได้เช่นกัน
การรักษา ไข้ทรพิษ – ฝีดาษ
ปัจจุบันไม่มีการรักษาไวรัสไข้ทรพิษแล้ว เพราะได้มีโครงการฉีดวัคซีนซ้ำทั่วโลก จนทำให้ไวรัส variola (ไข้ทรพิษ) ถูกกำจัดจนหมดไป คนกลุ่มเดียวที่เสี่ยงต่อการเป็นไข้ทรพิษ คือ นักวิจัยที่ต้องทำการศึกษาและทดลองกับโรคนี้ในห้องปฏิบัติการ
หากเกิดเหตุที่ไม่คาดฝันคือติดไข้ทรพิษจากการสัมผัสกับเชื้อไวรัสไข้ทรพิษ การฉีดวัคซีนภายใน 1-3 วันหลังได้รับเชื้อ สามารถป้องกันไม่ให้อาการป่วยรุนแรงขึ้นได้ นอกจากนี้ยาปฏิชีวนะยังสามารถช่วยลดการติดเชื้อแบคทีเรียที่เกี่ยวข้องกับโรคนี้ได้ด้วย