ม้ามแตก(Ruptured Spleen) คือภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่เกิดขึ้นจากเปลือกหุ้มม้ามแตกหรือฉีกขาด ตำแหน่งของม้ามอยู่ที่ใต้โครงกระดูกซี่โครงทางด้านซ้าย มีหน้าที่ช่วยให้ร่างกายต่อสู้กับการติดเชื้อและกรองเซลล์เม็ดเลือดเก่าออกจากกระแสเลือด
การถูกกระแทกที่หน้าท้องอย่างรุนแรงเช่น เมื่อมีอุบัติเหตุจากการเล่นกีฬา การชกต่อย หรือรถชน เหล่านี้ล้วนเป็นสาเหตุให้ม้ามแตก ในผู้ที่มีภาวะม้ามโตการได้รับบาดเจ็บที่ไม่รุนแรงก็อาจทำให้เกิดม้ามแตกได้ การมีเลือดออกภายในที่มีสาเหตุมาจากม้ามแตกอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน
ผู้ป่วยม้ามแตกบางรายต้องได้รับการผ่าตัดฉุกเฉิน และบางรายต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลหลายวัน
สาเหตุ ม้ามแตก
ม้ามแตก อาจเกิดจาก
- ได้รับบาดเจ็บทางซีกซ้ายของร่างกาย ม้ามแตกมักเกิดจากการถูกกระแทกที่ช่องท้องส่วนบนด้านซ้ายหรือที่หน้าอกส่วนล่างด้านซ้าย เช่น อาจเกิดขึ้นในขณะที่เล่นกีฬา การชกต่อย และอุบัติเหตุรถชน หลังจากการบาดเจ็บที่ช่องท้องม้ามอาจแตกได้ในไม่ช้าห รือในบางกรณีอาจใช้เวลา1-7 วัน ภายหลังจากได้รับบาดเจ็บ
- ม้ามโต ม้ามสามารถขยายให้ใหญ่ขึ้นได้เมื่อมีเซลล์เม็ดเลือดสะสมอยู่ในม้าม ม้ามโตอาจเกิดจากปัญหาพื้นฐานต่างๆ เช่น โรคติดต่อจากการจูบ (mononucleosis) และการติดเชื้ออื่น ๆ โรคตับ และมะเร็งในเลือด
อาการ ม้ามแตก
สัญญาณของโรคและอาการของม้ามแตก ได้แก่
- ปวดในช่องท้องด้านบนซ้าย
- เมื่อจับท้องด้านบนซ้ายจะรู้สึกว่าน่วมมือ
- ปวดไหล่ด้านซ้าย
- สับสน มึนงง หรือวิงเวียนศีรษะ
การรักษา ม้ามแตก
โดยปกติแล้ว การรักษาม้ามแตกจะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการบาดเจ็บ ผู้ป่วยที่มีอาการเพียงเล็กน้อยอาจรักษาได้โดยไม่จำเป็นต้องผ่าตัด แพทย์อาจให้นอนรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาลเพื่อสังเกตอาการ สัญญาณชีพ หรือปริมาณเลือดอย่างใกล้ชิด ซึ่งอาจต้องให้เลือดแก่ผู้ป่วยในระหว่างนั้น ทั้งนี้ อาจต้องตรวจประเมินเป็นระยะเพื่อพิจารณาว่าควรสังเกตอาการต่อไป หรือควรได้รับการผ่าตัด
ผู้ป่วยที่มีเลือดออกภายในปริมาณมากหรือผู้ป่วยที่มีความดันโลหิตต่ำหรือสัญญาณชีพไม่คงที่อาจต้องเข้ารับการผ่าตัดเพื่อซ่อมแซมม้าม ซึ่งหากเป็นรอยฉีกขาดขนาดเล็ก แพทย์อาจเย็บแผล หรือใช้วิธีอุดหลอดเลือดแดง (Arterial Embolization) โดยใส่วัสดุพิเศษผ่านท่อขนาดเล็กเข้าไปอุดหลอดเลือดเพื่อยับยั้งการไหลของเลือด ผู้ป่วยส่วนใหญ่จึงมักไม่จำเป็นต้องผ่าตัดม้ามออก แต่หากบาดเจ็บอย่างรุนแรงและมีเลือดออกมากอาจต้องผ่าตัดเอาม้ามออกทั้งหมด