ไฮเปอร์ (Hyperactivity) คือภาวะอยู่ไม่สุขหรืออยู่ไม่นิ่ง ขาดสมาธิ และไขว้เขวง่าย เกิดขึ้นได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ ซึ่งอาการดังกล่าวอาจส่งผลกระทบต่อการเรียน การทำงาน และการเข้าสังคม ภาวะไฮเปอร์ไม่ใช่อาการของโรคสมาธิสั้นอย่างที่หลายคนเข้าใจเสมอไป แต่อาจเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ ได้อีกหลายประการ และเป็นความผิดปกติที่รักษาให้หายได้ โดยจะยิ่งส่งผลดีหากเข้ารับการรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ
สาเหตุ ไฮเปอร์
ไฮเปอร์หรือสมาธิสั้นอาจเกิดจากสภาพจิตใจหรือร่างกาย รวมไปถึงปัจจัยอื่นๆ ที่มีผลต่อระบบประสาทหรือต่อมไทรอยด์ สาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้เกิดอาการนี้ได้แก่:
- โรคสมาธิสั้น
- โรคไทรอยด์เป็นพิษ
- ความผิดปกติของสมอง
- ความผิดปกติของระบบประสาท
- ความผิดปกติทางจิตวิทยา
- สารเสพติด เช่น โคเคนหรือเมทแอมเฟตามีน
อาการ ไฮเปอร์
ผู้ที่มีภาวะไฮเปอร์มักมีอาการอยู่นิ่งไม่ได้ ต้องเคลื่อนไหวตลอดเวลา เสียสมาธิง่าย ขาดการจดจ่อและความยับยั้งชั่งใจต่อสิ่งยั่วยุ บางรายมีพฤติกรรมก้าวร้าวหรือติดทำนิสัยบางอย่างซ้ำ ๆ ทั้งนี้ ภาวะไฮเปอร์ในเด็กและผู้ใหญ่อาจมีความแตกต่างกันเล็กน้อย
เด็กที่เป็นไฮเปอร์อาจไม่มีสมาธิในการเรียนและขาดการยั้งคิดในการทำสิ่งต่าง ๆ เช่น พูดเรื่องที่ไม่สมควรพูด พูดโพล่งออกมาโดยไม่คำนึงถึงกาลเทศะ เล่นแรงหรือทำให้ผู้อื่นเจ็บตัว รวมทั้งอาจสังเกตถึงอาการอยู่ไม่สุขอย่างเห็นได้ชัดเมื่อเทียบกับเด็กคนอื่น ๆ เช่น ไม่อยู่เฉย เดินไปทั่วห้อง พูดไม่หยุด กระดิกเท้าตลอดเวลา ชอบกดปากกาจนเกิดเสียงดังซ้ำ ๆ เคาะดินสอ เป็นต้น ซึ่งพฤติกรรมเหล่านี้ล้วนเป็นอุปสรรคในการเรียนและทำให้เกิดปัญหาในการทำงานกลุ่มร่วมกับเพื่อนหรือการเข้าสังคมได้
ส่วนผู้ใหญ่ที่มีภาวะนี้อาจมีปัญหาในการจดจ่อกับงาน วอกแวกง่าย หรือมีปัญหาในการจดจำชื่อสิ่งต่าง ๆ จำนวนตัวเลข และข้อมูลรายละเอียดเกี่ยวกับงาน นอกจากนี้ บางรายอาจรู้สึกเครียดกับอาการที่ตนเผชิญจนเกิดความวิตกกังวลหรือมีภาวะซึมเศร้าตามมา
ลูกไฮเปอร์ กับสมาธิสั้น แตกต่างกันอย่างไร?
เด็กไฮเปอร์ คือเด็กสมาธิสั้นจริงหรือไม่ เป็นคำถามที่คุณพ่อคุณแม่หลายคนสงสัย จริงๆ แล้ว “ไฮเปอร์” เป็นเพียงแค่อาการอยู่ไม่สุข ไม่อยู่นิ่งของเด็กๆ ไม่จำเป็นว่าเด็กทุกคนที่มีอาการไฮเปอร์จะมีสมาธิสั้นด้วยเสมอไป เพราะสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการไฮเปอร์นั้นมีอยู่มากมาย
สำหรับอาการของเด็กไฮเปอร์นั้น สามารถรักษาให้ดีขึ้นได้ แต่อาการของโรคสมาธิสั้น สามารถรักษาได้เพียง 10-15% เท่านั้น ซึ่งจะค่อยๆ ดีขึ้นเมื่อเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ แต่ก็จะไม่หายขาด จะเหลือประมาณ 60% ที่ติดตัวไปจนโต
การรักษา ไฮเปอร์
หากแพทย์วินิจฉัยว่า อาการสมาธิสั้นเกิดจากสภาพร่างกายพื้นฐาน แพทย์จะทำการสั่งยา เพื่อใช้รักษาอาการนั้น
สมาธิสั้นอาจเกิดจากสภาวะสุขภาพจิต หากเป็นเช่นนี้แพทย์จะแนะนำให้ไปพบจิตแพทย์ หรืออาจจะใช้การรักษาด้วยยาร่วมกับการปรึกษาจิตแพทย์