โรคดีซ่านในเด็ก

โรคดีซ่าน (Jaundice) คือ อาการผิดปกติที่เกี่ยวกับตับ โดยส่งผลให้เกิดสีเหลืองของผิวหนังและตาขาว หรือตัวเหลืองตาเหลือง และบางครั้งอาจจะปรากฏอาการไม่มาก แม้ว่าโรคนี้จะค่อนข้างพบได้บ่อย และชั่วคราวในทารกแรกเกิด อาการตัวเหลืองในเด็กนั้นเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพ ที่ควรได้รับการรักษาจากแพทย์โดยด่วน

ดีซ่านเป็นผลกระทบมาจากภาวะ Hyperbilirubinemia ซึ่งเกี่ยวกับ “สารบิลิรูบิน” ในกระแสเลือด บิลิรูบินผลิตขึ้นในขั้นตอนการสลายปกติของเซลล์เม็ดเลือดแดง โดยเป็นสารสีส้มเหลืองที่มักเคลื่อนย้ายจะผ่านตับและถูกขับออกจากร่างกาย

เมื่อมีระดับบิลิรูบินในเลือดสูงผิดปกติ ดีซ่านจะพัฒนาและจะส่งผลให้สีผิวหนังและสีตาจะเปลี่ยนไป โรคดีซ่านในเด็กและผู้ใหญ่นั้นถือว่าเป็นเรื่องผิดปกติ และบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพที่ต้องได้รับการรักษาจากแพทย์

ประเภท โรคดีซ่านในเด็ก

อาการตัวเหลืองในทารกเกิดจาก เนื่องจากตับของทารกยังไม่พัฒนาอย่างสมบูรณ์ จนสามารถย่อยสลายและขับถ่ายบิลิรูบินได้อย่างเหมาะสม อย่างไรก็ตามโรคดีซ่านในเด็กโตนั้นมีสาเหตุอื่นๆ โดยทั่วไปแบ่งประเภทได้ดังนี้:

• โรคดีซ่านอุดตัน คือ ผลกระทบจากการอุดตันในท่อน้ำดีระหว่างตับอ่อนและตับ
• โรคดีซ่านตับ พบเมื่อมีโรคหรือความเสียหายเกี่ยวข้องกับตับ
• โรคดีซ่านเม็ดเลือดแดง  พบเมื่อมีการผิดปกติของเซลล์เม็ดเลือดแดง ชักนำไปสู่ระดับบิลิรูบินในเลือดที่สูงเกินไป

สาเหตุ โรคดีซ่านในเด็ก

โรคดีซ่านมีหลายสาเหตุที่ทำให้เกิด การพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยอาการดีซ่านนั้นเป็นเรื่องสำคัญ เพราะจะทำให้วางแผนการรักษาได้ถูกต้อง สาเหตุโดยทั่วไปมีดังนี้:

ไวรัสตับอักเสบ

ไวรัสตับอักเสบนั้นมี 5 ชนิดแบ่งตามเชื้อไวรัสที่แตกต่างกันไป

• ไวรัสตับอักเสบเอ มักเกิดจากการดื่มน้ำหรืออาหารที่มีการปนเปื้อนของเชื้อไวรัส
• ไวรัสตับอักเสบบี สามารถส่งผ่านเชื้อจากแม่ที่เป็นโรคไวรัสตับอักเสบบีไปยังทารกเมื่อแรกเกิดได้
• ไวรัสตับอักเสบซี ส่งผ่านเลือดหรือเข็มยาที่มีการปนเปื้อน และอาจจะเป็นสาเหตุของโรคดีซ่านในเด็กเล็กได้
• ไวรัสตับอักเสบดี มักจะพัฒนาในคนที่มีไวรัสตับอักเสบบีอยู่แล้ว
• ไวรัสตับอักเสบอี พบได้น้อยมาก

ไวรัสตับอักเสบเอ และไวรัสตับอักเสบบีสามารถป้องกันได้โดยวัคซีน ไวรัสตับอักเสบ Autoimmune hepatitis เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายโจมตีเซลล์ที่มีสุขภาพผิดปกติในตับโดยความผิดพลาดของระบบภูมิคุ้มกัน

การอักเสบของตับในแต่ละประเภท เมื่อเวลาผ่านไปอาจนำไปสู่อันตรายร้ายแรงต่อการทำงานของตับ

ไวรัส Epstein-Barr (EBV)

EBV เป็นไวรัสที่พบบ่อยมากในเด็กและผู้ใหญ่ มันมีแนวโน้มที่จะถ่ายทอดผ่านของเหลวในร่างกาย เช่น น้ำลาย

เด็กที่ใช้แปรงสีฟัน หรือแก้วน้ำดื่มกับคนที่มี EBV นั้นมีความเสี่ยง เด็กหรือผู้ใหญ่สามารถมีเชื้อ EBV และไม่มีอาการได้ แต่ในกรณีที่รุนแรงมากขึ้น อาจมีอาการดีซ่านและอาการอื่นๆร่วมด้วย

นิ่ว

โรคนิ่วเป็นผลึกและแข็งตัวของน้ำดี ซึ่งเป็นของเหลวที่จำเป็นในการย่อย แคลเซียมที่ก่อตัวในถุงน้ำดีซึ่งอยู่ตำแหน่งด้านล่างของตับ

ยังไม่มีสาเหตุที่ชัดเจนของโรคนิ่วในเด็ก แต่มีความเป็นไปได้ว่าอาจเกิดจากน้ำดีที่มีคอเลสตอรอลหรือบิลิรูบินมากเกินไปในน้ำดีของเด็ก จนเกิดความผิดปกติและสร้างนิ่วในที่สุด

มะเร็ง

โรคมะเร็งตับอ่อนและตับ อาจทำให้เกิดอาการตัวเหลืองได้เช่นกัน แต่อย่างไรก็ตามกรณีนี้พบได้น้อยมากในเด็ก

โรคโลหิตจาง

โรคโลหิตจางมีหลายชนิด แต่ทั้งหมดล้วนแต่ทำลายและกำจัดเซลล์เม็ดเลือดแดงในอัตราที่เร็วกว่าปกติ โรคโลหิตจางอาจได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรมหรืออาจเป็นผลมาจากการติดเชื้อ หรือโรคภูมิต้านทานผิดปกติ

อาการ โรคดีซ่านในเด็ก

อาการของโรคดีซ่านที่ชัดเจนที่สุดคือ ตัวเหลืองและตาขาว อาการตัวเหลืองนำมาซึ่งการเปลี่ยนสีของของเหลวในร่างกาย เช่น อุจจาระอ่อนและปัสสาวะสีเข้ม

หากดีซ่านในเด็กเกี่ยวข้องกับโรคร้ายแรงอย่างตับอักเสบ เด็กๆอาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย ได้แก่ :

• ไข้
• ปวดท้อง
• คลื่นไส้
• เมื่อยล้า

อาการดีซ่านเป็นความผิดปกติที่ต้องได้รับการรักษาทันทีโดยแพทย์ เนื่องจากอาจจะมาพร้อมกับสัญญาณของโรคอื่น ๆ

การรักษา โรคดีซ่านในเด็ก

การรักษาอาการตัวเหลืองนั้นขึ้นอยู่กับเงื่อนไขพื้นฐาน โรคดีซ่านในทารกแรกเกิดที่เกิดจากระดับบิลิรูบินที่สูงขึ้นเด็กอาจจะได้รับการรักษาด้วยการส่องไฟ โดยได้รับแสงสีน้ำเงินพิเศษ เพื่อช่วยลดระดับบิลิรูบิน

หากดีซ่านนี้เกี่ยวข้องกับการทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดงแพทย์จะแนะนำให้รับประทานยาถ่ายเลือดบางชนิด หรือกระบวนการพลาสมาฟีริซิส ซึ่งเป็นกระบวนการที่แยกพลาสมาออกจากเซลล์เม็ดเลือด

สำหรับทารกแรกเกิดที่มีระดับบิลิรูบินสูงมาก วิธีการถ่ายเลือดจะเป็นประโยชน์อย่างมาก ในระหว่างการรักษานี้เลือด พ่อหรือแม่จำเป็นต้องให้เลือดกับลูกเพื่อทำการแลกเปลี่ยนหรือถ่ายเลือดให้กับลูก

การรักษาโรคไวรัสตับอักเสบนั้นแตกต่างกันไปตามประเภทของไวรัส เช่น ไวรัสตับอักเสบเอส่วนใหญ่จะหายไปได้เองในระยะเวลาไม่กี่เดือน ไวรัสตับอักเสบบีและซีสามารถรักษาได้โดยการรับวัคซีน

EBV ไม่มียารักษา ดังนั้น EBV และสาเหตุอื่น ๆ ของโรคดีซ่าน การรักษามักจะมุ่งเน้นไปที่การจัดการกับอาการผิดปกติที่พบ เช่น คลื่นไส้และมีไข้