โรคเซลิแอค (Celiac Disease) คือโรคที่เกี่ยวกับระบบการย่อยอาหาร ที่มีสาเหตุมาจากระบบภูมิคุ้มกันมีปฏิกิริยาต่อกลูเตนแบบผิดปกติ โรคเซลิแอคหรือที่รู้จักกันในชื่ออื่น เช่น:
- โรคสปรู sprue
- โรค nontropical sprue
- โรค gluten-sensitive enteropathy
กลูเตนคือโปรตีนที่พบในอาหารที่ทำมาจากข้าวสาลี ข้าวบาร์เลย์ ข้าวไรย์และข้าวทริทิเคลี กลูเตนยังอาจพบได้ในยา วิตามินและลิปสติก การแพ้กลูเตนรู้กันดีว่าเป็นอาการที่ไวต่อกลูเตน เป็นเพราะร่างกายไม่สามารถย่อยหรือสลายกลูเตนได้ ผู้ป่วยบางรายที่แพ้กลูเตนอาจจะไวต่อกลูเตนไม่มาก ในขณะที่โรคเซลิแอคเป็นโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเองโรคหนึ่ง
โรคเซลิแอค คือการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันที่มีต่อกลูเตนโดยสร้างสารพิษที่ทำลายวิลไล วิลไลคือตุ่มขนาดเล็กๆเหมือนนิ้วมือที่อยู่ในลำไว้เล็ก เมื่อวิลไลถูกทำให้เสียหาย ร่างกายก็จะไม่สามารถดูดซึมสารอาหารจากอาหารได้ ซึ่งสามารถนำไปสู่ภาวะขาดสารอาหารและภาวะแทรกซ้อนของสุขภาพที่รุนแรงอื่นๆได้ รวมไปถึงลำไส้เสียหายถาวร
คนที่ป่วยโรคเซลิแอคมีความจำเป็นต้องกำจัดอาหารที่มีกลูเตนเป็นส่วนประกอบทั้งหมดออกจากอาหารที่รับประทาน ซึ่งรวมไปถึงผลิตภัณฑ์จำพวกขนมปัง ขนมอบ เบียร์และอาหารทุกชนิดที่มีกลูเตนที่เป็นส่วนผสม
สาเหตุ โรคเซลิแอค
Celiac Disease เกิดจากโปรตีนกลูเตนไปกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันก่อความเสียหายต่อลำไส้เล็ก ทำให้ไม่สามารถดูดซึมสารอาหารต่าง ๆ ได้ เช่น โปรตีน วิตามิน หรือแร่ธาตุ เป็นต้น จึงส่งผลกระทบต่ออวัยวะหลายส่วนภายในร่างกาย อาการของโรคนี้จึงเกิดขึ้นได้หลายรูปแบบ
อย่างไรก็ตาม สาเหตุที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกตินั้นยังไม่สามารถบอกได้อย่างแน่ชัด แต่ปัจจัยสำคัญที่มีผล คือ พันธุกรรม ดังนั้น หากมีคนในครอบครัวเคยเป็นโรคนี้มาก่อน จะทำให้มีโอกาสเสี่ยงเป็นโรคนี้มากขึ้น นอกจากนี้ โรคหรือภาวะความเจ็บป่วยบางอย่างก็อาจทำให้เกิดโรคนี้ได้
อาการ โรคเซลิแอค
อาการของโรคเซลิแอคนอกจากจะเกิดขึ้นที่ลำไส้และระบบการย่อยแล้ว โรคยังส่งผลให้เกิดอาการในส่วนอื่นๆของร่างกายได้ด้วย เด็กและผู้ใหญ่มีแนวโน้มที่จะมีอาการที่แตกต่างกัน
- ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
- เจ็บตามข้อต่อและขาดความยืดหยุ่น
- กระดูกเปราะ อ่อน
- มีอาการเหนื่อยล้า
- อาการชัก
- เป็นโรคผิวหนัง
- มีอาการชาและเป็นเหน็บที่มือหรือเท้า
- สีฟันเปลี่ยนไปหรือเคลือบฟันเสื่อม
- เจ็บในปาก
- มีรอบเดือนผิดปกติ
- ภาวะมีบุตรยากหรือแท้งบุตร
การรักษา โรคเซลิแอค
วิธีเดียวที่จะรักษาโรคเซลิแอคคือการต้องกำจัดกลูเตนออกจากอาหารที่รับประทานอย่างสิ้นเชิง ด้วยการปล่อยให้ลำไส้วิลไลได้รับการเยียวยาและเริ่มต้นดูดซึมสารอาหารได้อย่างเหมาะสม แพทย์จะสอนวิธีหลีกเลี่ยงกลูเตนจากอาหาร แพทย์จะให้คำแนะนำถึงวิธีการอ่านสลากอาหารหรือผลิตภัณฑ์ใดๆเพื่อที่คุณจะสามารถรู้ส่วนผสมว่ามีกลูเตนผสมอยู่หรือไม่
อาการอาจดีขึ้นได้ภายในไม่กี่วันหลังจากเอากลูเตนออกจากอาหารที่รับประทาน แต่อย่างไรก็ตาม คุณไม่ควรหยุดการกินกลูเตนจนกว่าจะได้รับการตรวจ การเอากลูเตน ออกก่อนล่วงหน้าที่จะตรวจอาจทำให้ผลการตรวจผิดพลาดได้