การผ่าตัดไตหรือที่เรียกว่า Nephrectomy เป็นการผ่าตัดที่พบได้บ่อยในเวชปฏิบัติ อาจเป็นการผ่าตัดเพียงบางส่วนของเนื้อไต เรียกว่า partial nephrectomy หรืออาจเป็นการผ่าตัดไตข้างใดข้างหนึ่งออกทั้งหมด เรียกว่า total nephrectomy หรือเป็นการผ่าตัดไตหนึ่งข้าง รวมทั้งต่อมหมวกไตและต่อมน้ำเหลืองข้างเคียงออกทั้งหมด เรียกว่า radical nephrectomy หรือเป็นการผ่าตัดไตทั้งสองข้างออก เรียกว่า bilateral nephrectomy
การผ่าตัดทั้งสองวิธี conventional open nephrectomy และ laparoscopic nephrectomyกระทำภายใต้การดมยาสลบ วิธีส่องกล้องมีข้อดี คือ หลังผ่าตัดผู้ป่วยเจ็บน้อยกว่า แผลหายเร็วกว่าและพังผืดจากการผ่าตัดน้อย แต่ข้องเสีย คือ ใช้เวลาทำการผ่าตัดนานกว่า และต้องใช้ศัลยแพทย์ที่มีความชำนาญเท่านั้น ในอนาคตอันใกล้ มีการพัฒนาเทคนิคการผ่าตัดไตโดยใช้หุ่นยนต์ เรียกว่า robotic surgery ซึ่งเริ่มเป็นเทคนิคที่ใช้กันแพร่หลายมากขึ้นในต่างประเทศหลายแห่งในขณะนี้
การผ่าตัดไตในกรณีต่างๆ
• กรณีที่เป็นก้อนมะเร็ง ส่วนใหญ่ต้องทำการผ่าตัดผ่าตัดไตหนึ่งข้าง รวมทั้งต่อมหมวกไตและต่อมน้ำเหลืองที่อยู่ใกล้เคียง
• กรณีที่เนื้อไตถูกทำลายจากการติดเชื้อ ก้อนนิ่ว ถุงน้ำในไต หรือภาวะอุดกั้นทางเดินปัสสาวะ
• กรณีที่ผู้ป่วยเกิดภาวะความดันโลหิตสูงอย่างรุนแรงจากโรคเส้นเลือดไปเลี้ยงไตตีบตัน renalartery stenosis ซึ่งก่อให้เกิดการทำลายเนื้อไต หลังจากที่ทำการผ่าตัดไตแล้ว การควบคุมความดันโลหิตจะทำได้ง่ายขึ้น
• กรณีผู้ป่วยประสบอุบัติเหตุ เช่น อุบัติเหตุรถยนต์
• กรณีผ่าตัดเปลี่ยนไต kidney transplantation
การเตรียมตัว การผ่าตัดไต
• งดใช้ยาในกลุ่มแอสไพรินและยาที่มีผลต่อการแข็งตัวของเลือดทุกชนิด เป็นเวลาอย่างน้อยหนึ่งสัปดาห์ก่อนผ่าตัด
• งดอาหารและน้ำหลังเที่ยงคืนก่อนวันผ่าตัด เพื่อป้องกันการอาเจียนระหว่างการผ่าตัด
• ทบทวนประวัติการแพ้ยา ประวัติความเจ็บป่วยและการผ่าตัดในอดีต
• ในกรณีที่สงสัยว่าจะตั้งครรภ์ ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
การติดตามดูแลผู้ป่วย การผ่าตัดไต
หลังจากแพทย์อนุญาตให้กลับบ้าน และนัดตรวจหนึ่งสัปดาห์ เพื่อตรวจความเรียบร้อยของแผลผ่าตัดและประเมินผลการผ่าตัดในเบื้องต้น โดยทั่วไปสำหรับการผ่าตัดชนิด conventional opensurgery แพทย์จะให้พักฟื้นเป็นเวลาประมาณ 6 สัปดาห์ ส่วนการผ่าตัดชนิด laparoscopic nephrectomy จะใช้เวลาพักฟื้นประมาณ 4 สัปดาห์
ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้หลัง การผ่าตัดไต
- ภยันตรายต่ออวัยวะใกล้เคียง ได้แก่ ลำไส้ ตับ ม้าม ตับอ่อน
- เลือดออกในช่องท้อง หรือที่แผลผ่าตัด
- เกิดรอยรั่วเข้าไปในช่องปอดระหว่างผ่าตัด ทำให้ปอดแฟบ
- ประสิทธิภาพการทำงานของปอดและระบบทางเดินหายใจลดลงภายหลังการผ่าตัด
- แผลผ่าตัดติดเชื้อ
- สมรรถภาพการทำงานของไตจะลดลงบ้างในช่วงแรกหลังผ่าตัด
- ภยันตรายต่อเส้นประสาทใกล้แผลผ่าตัด
- ไส้เลื่อนที่แผลผ่าตัด