Multiple Sclerosis หรือ MS หรือ โรคปลอกประสาทอักเสบ คือ โรคที่ผู้ป่วยจะมีอาการไม่สามารถควบคุมส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้ เนื่องจากการนำสัญญาณของเส้นประสาทจากสมองไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายเสียไป ซึ่งมีสาเหตุจากปลอกหุ้มเส้นประสาท (myelin sheath) ภายในระบบประสาทส่วนกลางได้รับความเสียหาย หรือถูกทำลาย (demyelination) สาเหตุการเกิด MS ยังไม่แน่ชัด แต่ก็อาจภาวะเป็นโรคของภูมิต้านทานตนเอง (autoimmune disease) และแม้ว่าจะรักษาให้เซลล์ของระบบประสาทส่วนกลางซ่อมแซมและทดแทนความเสียหายได้บ้าง แต่ก็ยังคงเหลือร่องรอยแผลเป็น (scars) บริเวณที่ปลอกหุ้มประสาทนั้น ทำให้ประสิทธิภาพในการนำสัญญาณของเส้นประสาทลดลง
สาเหตุ ปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
สถิติของผู้ป่วยอยู่ที่ 0.5 ต่อประชากรหนึ่งแสนคน ถือเป็นจำนวนไม่มากนัก แต่จะพบมากขึ้นในประเทศที่อยู่บนเส้นละติจูดสูงขึ้น ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคนั้นไม่ทราบแน่ชัด แต่จากการสำรวจพบว่าพบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย และมักพบในคนอายุน้อย 20-40 ปีมากกว่าคนอายุมาก รวมถึงในประเทศที่ตั้งอยู่บนพิกัดเส้นละติจูดสูงหรือในเมืองหนาวพบได้มากกว่าประเทศที่ตั้งอยู่บนเส้นละติจูดที่ต่ำกว่า
อาการ ปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
ผู้ป่วยโรค Multiple Sclerosis แต่ละรายจะมีอาการรุนแแรงแตกต่างกันไป และปรากฏอาการได้หลายลักษณะ เช่น อาการแบบเป็น ๆ หาย ๆ อาการกำเริบมากขึ้นเรื่อย ๆ เป็นต้น สังเกตได้ดังนี้
- มีปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็น เช่น เห็นภาพซ้อน ตามัว สูญเสียการมองเห็น โดยมักเป็นเพียงข้างใดข้างหนึ่ง รวมทั้งอาจมีอาการเจ็บตาร่วมด้วย
- รู้สึกเมื่อยล้าหรือเหนื่อยมากจนทำกิจกรรมต่าง ๆ ไม่ได้ อาการมักกำเริบขึ้นเมื่ออากาศร้อน หลังออกกำลังกาย ช่วงที่ป่วย หรือช่วงใกล้หมดวัน
- เกิดอาการอ่อนเพลียหรือเหน็บชาตามแขนและขาข้างใดข้างหนึ่งหรือบริเวณใบหน้าเพียงซีกเดียว
- รู้สึกเจ็บจี๊ดคล้ายไฟฟ้าช็อตเมื่อหันคอ โดยเฉพาะเวลาที่โน้มคอมาด้านหน้า
- มีปัญหาเกี่ยวกับการถ่ายหนักและเบา เช่น ปัสสาวะบ่อย กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ปัสสาวะไม่สุด ท้องผูก เป็นต้น
- ค่อย ๆ สูญเสียการทรงตัว ขาอ่อนแรง และเดินหกล้มได้ง่าย
- มีอาการสั่น การเคลื่อนไหวของอวัยวะต่าง ๆ ไม่ประสานงานกัน
- พูดไม่ชัด เคี้ยวหรือกลืนอาหารลำบาก
- มีปัญหาด้านการคิด การเรียนรู้ และการตัดสินใจ เช่น ความจำไม่ดี สมาธิสั้น ทำความเข้าใจข้อมูลต่าง ๆ ได้ช้า เป็นต้น
- มีปัญหาเกี่ยวกับสมรรถภาพทางเพศ ผู้ชายอาจประสบปัญหาอวัยวะเพศแข็งตัวได้ยาก หลั่งอสุจิช้า หรือไม่หลั่งอสุจิ ส่วนผู้หญิงอาจถึงจุดสุดยอดได้ยากหรือน้ำหล่อลื่นที่ช่องคลอดน้อยลง
- ซึมเศร้า วิตกกังวล หรืออารมณ์แปรปรวนอย่างรุนแรงกะทันหัน เช่น ร้องไห้ หัวเราะ หรือตะโกนออกมาอย่างไม่มีเหตุผล เป็นต้น แต่อาการนี้พบได้น้อย
การรักษา ปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
ในปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาโรค MS ให้หายขาดได้ มีเพียงชะลอการดำเนินของโรค และทุเลาอาการต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นเท่านั้น MS สามารถรักษาตามอาการด้วยการให้ยา เช่น ยาลดการอักเสบและยากดภูมิคุ้มกัน รวมทั้งการพูดคุยให้ผู้ป่วยสามารถรับมือกับอาการซึมเศร้าได้ดีขึ้น
โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง สามารถกลับมาเป็นซ้ำได้ หรืออาจเป็น ๆ หาย ๆ หากอาการกำเริบขึ้นมาควรรีบพบแพทย์ทันที เพื่อรับยาโดยการฉีดหรือการกินตามพิจารณาของแพทย์ ที่สำคัญโรคนี้สามารถรักษาอาการให้อยู่ในภาวะสงบได้ หากได้รับการวินิจฉัยถูกต้องตั้งแต่แรกเริ่ม แต่ถ้าหากปล่อยทิ้งไว้ อาจนำไปสู่ภาวะพิการในคนไข้ได้เช่นกัน