ปีกมดลูกอักเสบ (salpingitis) หมายถึง การอักเสบของท่อรังไข่
เยื่อบุมดลูกอักเสบ (endometrits) หมายถึง การอักเสบของเยื่อบุภายในโพรงมดลูก
ทั้ง 2โรคนี้เป็นโรคที่พบได้บ่อยในหญิงวัยเจริญพันธุ์ (15-45 ปี) เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่ผ่านช่อง คลอดเข้าไปทางปากมดลูกขึ้นไปในโพรงมดลูก (ทำให้เยื่อบุมดลูกอักเสบ) และถ้าหากลุกลามต่อไปในท่อรังไข่ก็ทำให้กลายเป็นปีกมดลูกอักเสบ
ทั้ง 2 โรคนี้บางครั้งจึงอาจพบร่วมกันจนแยกจาก กันไม่ออก และมักจะเรียกรวม ๆ กันว่าอุ้งเชิงกรานอักเสบ (pelvic inflammatory disease/PID) ซึ่งครอบคลุ่มถึงการอักเสบของเยื่อบุโพรงมดลูกท่อรังไข่ รังไข่ และเยื่อบุช่องท้องภายในอุ้งเชิงกราน
โรคนี้พบบ่อยในผู้หญิงที่มีสามีชอบเที่ยว หรือมี เพศสัมพันธ์เสรี (สำส่อนทางเพศ) ภายหลังคลอดบุตร แท้งบุตร ขูดมดลูก ใส่ห่วงคุมกำเนิด หรือชอบสวน ล้างช่องคลอด
สาเหตุ ปีกมดลูกอักเสบ-เยื่อบุมดลูกอักเสบ
1.โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ที่พบบ่อยก็คือ หนองใน ที่ติดจากสามีหรือผู้ชายที่มีประวัติชอบ เที่ยวหรือมีเพศสัมพันธ์เสรี ในบางรายอาจเกิดจากเชื้อคลามีเดียทราโคมาติส (Chlamydia trachomatis)
2. การติดเชื้อหลังคลอด (puerperala trachomatis) อาจเกิดจากเชื้อแบคทีเรียที่มีอยู่เป็นปกติวัย (ประจำถิ่น)ในช่องคลอด (เช่น เชื้อสเตปโตค็อกคัส สแตฟีโลค็อกคัส) ระหว่างคลอดมีปัจจัย (เช่น ภาวะโลหิตจาง ภาวะถุงน้ำแตกรั่วอยู่นาน การคลอดยาก การบาดเจ็บ ภาวะตกเลือดหลังคลอด เศษรกค้าง ภาวะครรภ์เป็นพิษ เป็นต้น) กระตุ้นให้เชื้อเหล่านี้เจริญขึ้นจนเป็นโรคหรือไม่อาจแปดเปื้อนเชื้อจากภายนอกช่องคลอดเข้าไปในช่องคลอดและมดลูก ทำให้เกิดเยื่อบุมดลูกอักเสบได้ มักมีอาการ หลังคลอด 24 ชั่วโมง
3. การทำแท้ง หากไม่สะอาดมักทำให้มีเชื้อโรค เข้าในมดลูก เกิดการอักเสบขึ้นได้ เรียกว่า การแท้งติดเชื้อ (septic abortion)
อาการ ปีกมดลูกอักเสบ-เยื่อบุมดลูกอักเสบ
มักมีอาการไข้สูง หนาวสั่น ปวดท้องน้อย ตกขาวออกเป็นหนอง มีกลิ่นเหม็นอาจมีอาการปวดหลัง คลื่นไส้ อาเจียน
- บางรายมีประจำเดือนออกมาก และมีกลิ่นเหม็น
- ในรายที่เกิดจากการติดเชื้อหนองใน อาจมีอาการ ขัดเบา ปัสสาวะแสบขัดร่วมด้วย
- ถ้าเป็นการติดเชื้อหลังคลอด มักเกิดอาการหลังคลอด 24 ชั่วโมง น้ำคาวปลาอาจออกน้อยหรือมาก และมีกลิ่นเหม็น
- ถ้าเกิดจากการทำแท้งจะมีอาการแบบแท้งบุตร (ปวดบิดท้องเป็นพักๆ และมีเลือดออกจากช่องคลอด) ร่วมด้วย
การป้องกัน ปีกมดลูกอักเสบ-เยื่อบุมดลูกอักเสบ
1.ควรงดการร่วมเพศ หรือสวนล้างช่องคลอด เป็นเวลาประมาณ 6 สัปดาห์ ภายหลังการคลอดบุตรแท้งบุตร หรือการขุดมดลูก เนื่องเพราะเป็นช่วงที่เยื่อบุ มดลูกอ่อนแอ ซึ่งเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย
2. สำหรับผู้ที่ตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ (ไม่ยากได้ บุตรในครรภ์) ไม่ควรทำแท้งกันเอง หรือใช้เครื่องมือ สกปรกในการทำแท้ง เพราะอาจติดเชื้อรุนแรงถึงตายได้ ทางที่ดีควรขอคำแนะนำจากแพทย์โดยตรง
3. ถ้าสงสัยว่าติดเชื้อหนองในจากสามี (เช่น สามี มีอาการปัสสาวะขัด หรือมีหนองไหลจากท่อปัสสาวะ) ควรปรึกษาแพทย์โดยเร็ว เพื่อรับการรักษาเสียแต่เนิ่นๆ ก่อนที่จะลุกลามเป็นปีกมดลูกอักเสบ