วัณโรคไต ส่วนมากมักพบว่าเป็นข้างเดียวร้อยละ 80 แต่จากการตรวจศพพบว่าเป็นสองข้างร้อยละ 50 (สัมพันธ์ตันติวงศ์และคณะ 2525:119) คนที่เป็นวัณโรคของระบบนี้จะมีแหล่งต้นตออยู่ที่อื่นมาก่อน ซึ่งส่วนมากเป็นที่ปอดแต่อาจเป็นที่ต่อมนํ้าเหลือง ทางเดินอาหาร หรือกระดูก สำหรับในทางเดินปัสสาวะและทางเดินอวัยวะสืบพันธุ์ อวัยวะที่จะเริ่มเป็นวัณโรค เกือบทั้งหมดเป็นที่ไตก่อน
ส่วนมากพบในชายมากกว่าหญิง มักเป็นในคนวัยหนุ่มสาวร้อยละ 60 เกิดในคนอายุระหว่าง 20-40 ปี เกิดจากเชื้อวัณโรคพวก ไมโคแบคทีเรียม (Mycobacterium Tuberculosis) เชื่อว่าไตเป็นตำแหน่งแรกที่เชื้อวัณโรคเข้าทำให้เกิดโรค แล้วแพร่ไปสู่ทางเดินนํ้าปัสสาวะ และส่วนอื่นๆ ได้ทางกระแสเลือด
เมื่อเชื้อวัณโรคเข้ามาสู่ไตนั้น โดยปกติจะเข้ามาที่เนื้อไตชั้นนอก (Cortex) ก่อน เชื้อโรคจำนวนหนึ่งจะถูกทำลายในเนื้อเยื่อของไตในบริเวณนั้น ทำให้ไม่มีอาการอะไรเกิดขึ้นเลย ทิ้งร่องรอยไว้ให้เห็นเพียงแผลเป็นเล็กๆ แต่ในรายที่เชื้อวัณโรคเข้ามาที่ไตรุนแรงหรือมีจำนวนมากพอ ก็จะทำให้เกิดโรคที่เนื้อไตได้
การดำเนินโรคของวัณโรคไต มักจะเป็นไปอย่างช้าๆ มีลักษณะทำลาย และซ่อมแซมตามกันไปแล้วแต่ความรุนแรงของโรค ผู้ป่วยที่แข็งแรงและมีภูมิต้านทานโรคดีกว่า โรคจะทำลายไตให้เสียหมดได้อาจกินเวลานานถึง 15-20 ปี ดังนั้นในระยะแรกของโรคจึงมักไม่มีอาการจน กระทั่งโรคได้ลุกลามถึงกรวยไตแล้ว จึงอาจตรวจพบเม็ดเลือดขาวและเชื้อวัณโรคในนํ้าปัสสาวะได้ หลังจากนี้วัณโรคก็จะกระจายลงไปที่ท่อไต
อาการ วัณโรคไต
ถ้าพยาธิสภาพจากวัณโรคเป็นเฉพาะที่เนื้อไต จะไม่ทำให้เกิดอาการใดๆ อาจเป็นเพียงมีอาการปวดเอว ปวดหลังด้านที่เป็น ปัญหาอื่นๆ ที่มักพบได้แก่ ปวดเมื่อยตามตัว อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร อาจมีไข้ตํ่าๆ ที่หาสาเหตุไม่ได้ เหงื่อออกตอนกลางคืน ถ้าโรคลุกลามไปถึงกระเพาะปัสสาวะอาจมีอาการถ่ายปัสสาวะขัด ขุ่น หรือปัสสาวะเป็นเลือด บางครั้งอาจมีอาการปวดแบบบีบรัด (Colicky pain) เนื่องจากลิ่มเลือดหรือเศษเนื้อตายอุดอยู่ที่กรวยไตหรือท่อไต
การรักษา วัณโรคไต
โดยทั่วไป การรักษาวัณโรคของระบบทางเดินปัสสาวะก็เหมือนกับการรักษาวัณโรคปอด หรือที่อวัยวะอื่นๆ คือ
- การพักผ่อนและบำรุงรักษา ในระยะแรกๆ ต้องให้พักผ่อนอย่างจริงจังจนกว่าอาการจะดีขึ้น นํ้าหนักตัวเริ่มขึ้นจึงอาจให้ทำงานเล็กๆ น้อยๆ ได้ แต่ต้องทำอย่างจำกัด อย่างน้อยต้องนาน 18-24 เดือน ขึ้นอยู่กับผลของการบำบัดรักษา ข้อสำคัญคือต้องใช้อาหาร วิตามิน และแร่ธาตุบำรุงรักษาอย่างเพียงพอ
- การให้ยาต่อต้านเชื้อวัณโรค หลักในการให้ยาก็คือ ต้องให้ยา 2 หรือ 3 อย่างพร้อมกันไป และต้องให้ยาติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน 12-24 เดือน ติดตามตรวจผู้ป่วยเป็นระยะจนกว่าจะไม่พบเชื้อวัณโรค ยาที่นิยมใช้มีดังนี้
- การผ่าตัด
- ตัดไตออก (Nephrectomy) พิจารณาทำในกรณี ต่อไปนี้
- เมื่อไตไม่ทำงานเป็นเวลานานพอสมควร และตรวจพบเม็ดเลือดขาวในปัสสาวะอยู่เสมอ
- ไตบวมน้ำที่มีขนาดใหญ่มาก (Hydronephrosis)
- มีเลือดออกมากและควบคุมไม่ได้
- มีอาการแสดงว่ามีการติดเชื้ออย่างเฉียบพลันเกิดขึ้นอีก หาการติดเชื้อในแหล่งอื่นไม่ได้ เช่น มีอาการไข้ ผอม ซีด
- ผู้ที่มีปัญหาทางเศรษฐกิจ ไม่สะดวกในการที่ต้องมารับการรักษานานๆ และขัดต่อการครองชีพอาจพิจารณาตัดไตทิ้งแต่เนิ่นๆ สำหรับกรณีที่เป็นวัณโรคไตข้างเดียว
- ตัดไตออกครึ่งหนึ่ง (Heminephrectomy) การผ่าตัดไตออกเพียงครึ่งหนึ่ง ทำในรายที่มีโพรงวัณโรคจำกัดอยู่ที่ปลายใดปลายหนึ่ง ซึ่งเกิดเพราะมีการอุดกั้นที่กรวยไตน้อย
- ตัดไตออก (Nephrectomy) พิจารณาทำในกรณี ต่อไปนี้
- ประจำเดือนของฉัน “ปกติ” หรือไม่? เป็นไรไหมถ้าไม่ปกติ?
- 35세 이상 여성이 엄마가 되고 싶을 때 알아야 할 11가지! – BDMS 웰니스 클리닉
- โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์: เด่นปี 2565 รักษาต่อมลูกหมากโตด้วยไอน้ำครบ 65 เคสเป็นที่แรกของไทย