โรคกลัว (Phobia) คือ ความรู้สึกกลัวหรือหวาดวิตกอย่างรุนแรง เมื่อพบกับสิ่งที่เป็นต้นเหตุให้กลัว ความกลัวอาจเกิดกับสถานที่ สถานการณ์ หรือสิ่งของใดๆ ซึ่งไม่เหมือนกับโรควิตกกังวลตรงที่โรคกลัวนี้จะเกิดกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งโดยเฉพาะเจาะจง
ความ “กลัว” นี้ อาจเล็กน้อยตั้งแต่ความไม่สบายใจ จนถึงความหวาดกลัวจนกระทั่งไม่สามารถทำงาน หรือดำรงชีวิตได้ตามปกติ
ผู้ที่เป็นโรคนี้ส่วนใหญ่จะรู้ว่า ความกลัวนั้นไม่มีเหตุผล แต่ก็ไม่สามารถควบคุมได้ ความกลัวแบบนี้มีผลต่อการทำงาน การเรียน และความสัมพันธ์กับผู้อื่นด้วย
สำหรับผู้ป่วยโรคกลัว อย่ากลัวที่จะไปรับการรักษา การเอาชนะโรคกลัว อาจไม่ง่าย แต่ก็มีความเป็นไปได้ หากรักษาถูกวิธี การรักษาจะช่วยให้สามารถจัดการกับความกลัว และทำให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้
สาเหตุของโรคกลัว
สามารถเกิดได้จากทั้งจากพันธุกรรม และสิ่งแวดล้อม เด็กที่มีผู้ใกล้ชิด (พ่อ แม่ พี่ น้อง หรือคนเลี้ยง) ที่เป็นโรควิตกกังวล มีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นโรคกลัว ภาวะกดดันมากๆ เช่น การ(เกือบ)จมน้ำ ก็ก่อให้เกิดโรคกลัวได้เช่นกัน
การอยู่ในที่แคบ การอยู่ในที่สูงมากๆ การถูกแมลงสัตว์กัดต่อย ก็เป็นสาเหตุของโรคกลัวได้
ผู้ป่วยเรื้อรัง หรือผู้ที่มีปัญหาด้านสุขภาพ มักมีโรคกลัวร่วมด้วย มีรายงานว่า ผู้ป่วยที่มีภาวะบาดเจ็บของสมอง ใช้สารเสพติด และซึมเศร้า มีความเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคกลัว
อาการของโรคกลัว ต่างจากโรคทางจิต เช่น โรคจิตเภท คนที่เป็นโรคจิตเภท จะมีอาการหลอนทางการมองเห็น และการได้ยิน(คือ ได้ยินหรือเห็น ในสิ่งที่ไม่มีจริง) หลงผิด หวาดระแวง อาการในทางลบ เช่น ไม่ยินดียินร้าย สับสน
แม้ว่าผู้ที่เป็นโรคกลัวดูเหมือนว่าไม่มีเหตุผล แต่ว่ายังสามารถแยกจินตนาการจากความเป็นจริงได้
ประเภท โรคกลัว
หลายๆ คนไม่ชอบสถานการณ์หรือสิ่งของบางอย่าง แต่สำหรับคนที่เป็นโรคกลัว ความกลัวนั้นรุนแรงถึงขั้นมีผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน
ตัวอย่างของโรคกลัวแบบต่างๆ เช่น
- โรคกลัวการนำเสนอ หรือพูดในที่ชุมชน คนที่เป็นโรคนี้จะแสดงอาการทางด้านร่างกายอย่างรุนแรง เพียงแค่คิดว่าตนจะต้องอยู่ต่อหน้าผู้คนก็อาการกลัวกำเริบแล้ว
- โรคกลัวความสูง คนที่เป็นโรคนี้จะหลีกเลี่ยงการขึ้นไปบนภูเขา สะพานหรือบนชั้นสูงๆของอาคาร โดยแสดงอาการก็คือ เวียนศีรษะ มึนงง เหงื่อแตก รู้สึกเหมือนจะเป็นลมหรือหมดสติ
- โรคกลัวที่แคบ ผู้ที่กลัวมากๆจะไม่สามารถนั่งในรุถยนต์หรือเข้าไปในลิฟต์ได้ (นั่นหมายถึงว่าไม่สามารุถดำเนินชีวิตตามปกติได้)
- โรคกลัวการบิน ตามชื่อคือกลัวการขึ้นเครื่องบิน เครื่องร่อน บอลลูนหรือยานพาหนะที่อยู่ในอากาศทุกชนิด
- โรคกลัวทันตแพทย์ กลัวการทำทันตกรรม กลัวเสียงหวีดหวืวของเครื่องมือ กลัวการปิดหน้าในขณะปฏิบัติการ แต่คนที่กลัวมากๆ ไม่ยอมไปหาทันตแพทย์เลย ก็ทำให้มีปัญหาในช่องปากได้
- โรคกลัวเลือด มีคนจำนวนมากที่กลัว แต่ผู้ที่เป็นโรคกลัวเลือดจะถึงกับเป็นลม เมื่อเห็นเลือดของตัวเอง หรือของผู้อื่น
- โรคกลัวความมืด หรือกลัวกลางคืน โดยปกติเด็กเล็กมักกลัวความมืด แต่ถ้าถึงวัยผู้ใหญ่แล้ว ยังกลัวอยู่ ถือว่าเป็นโรคกลัวความมืด
- โรคกลัวตึก
- โรคกลัวโรงเรียน
- โรคกลัวสังคม (Social phobia) คือ การมีความกังวลอย่างสูงในการเข้าสังคม และมักจะแยกตัวจากสังคม (อยู่คนเดียว)ความกลัวนี้รวมถึงการปฎิสัมพันธ์กับผู้คนอย่างง่ายๆเช่น การสั่งอาหาร การรับโทรศัพท์ ก็ก่อให้เกิดความตื่นตกใจอย่างรุนแรงได้ ผู้ที่มีความกลัวสังคมมักหลีกเลี่ยงปฎิสัมพันธ์ทางสังคมทุกวิถีทาง
- โรคกลัวชุมชน (Agoraphobia) คือ ความกลัวสถานที่หรือสถานการณ์ที่ไม่สามารถหลบเลี่ยงได้ ที่จริงความหมายของคำนี้คือ ความกลัว(สถาน)ที่กว้าง คือจะกลัวการอยู่ในฝูงชนหรือติดค้างอยู่นอกบ้าน เขามักจะเลี่ยงการพบปะผู้คน และอยู่แต่ในบ้าน
อาการ โรคกลัว
อาการที่พบบ่อยและทำให้มีผลต่อความสามารถหรือการดำเนินชีวิต คือ อาการตื่นตระหนก ซึ่งมีดังนี้
- ใจเต้นถี่
- หายใจถี่
- พูดเร็วหรือพูดไม่ออก
- ปากแห้ง
- ท้องไส้ปั่นป่วน
- คลื่นไส้
- ความดันขึ้น
- ตัวสั่น
- เจ็บหน้าอก
- หายใจไม่ออก
- เวียนหัว หน้ามืด
- เหงื่อแตก
- ขนศีรษะลุก
แต่ผู้ที่เป็นโรคกลัว ถึงแม้มีอาการเหมือนผู้ที่เป็นโรคตื่นตระหนก แต่ไม่จำเป็นต้องเป็นโรคตื่นตระหนกด้วยเสมอไป
การรักษา โรคกลัว
การรักษาสามารถทำโดยการบำบัด ยา หรือทั้งสองอย่างร่วมกัน
การบำบัดทางความคิดและพฤติกรรม
การบำบัดทางความคิดและพฤติกรรม เป็นวิธีที่ใช้บ่อยในการบำบัดโรคกลัว มีการเผชิญกับสิ่งที่กลัวในสภาพการณ์ที่ควบคุมได้ จะช่วยลดความกลัวและความกังวลได้
การบำบัด คือ การเน้นให้แยกแยะ และเปลี่ยนความคิดในทางลบ รวมทั้งความเชื่อที่ไม่เหมาะสม ต่อสิ่งที่กลัว การบำบัดนี้ใช้เทคโนโลยีการจำลองสภาพแวดล้อมเสมือนจริง เพื่อนำผู้ป่วยไปสัมผัสกับแหล่งความกลัวของตนอย่างปลอดภัย
การรักษาด้วยยา
การใช้ยาแก้ซีมเศร้าและยาคลายกังวล จะช่วยให้สงบอารมณ์ และลดการตอบสนองทางร่างกายต่อความกลัว
แต่การบำบัดและการให้ยาควบคู่กันจะได้ผลดีที่สุด