ผู้เชี่ยวชาญ ให้ความรู้ “ISRR -สโตรก” วางแนวทางรับมือ หลังพบหลังการฉีดวัคซีน แนะบุคลากรสาธารณสุขสังเกตอาการ อย่าแชร์ข้อมูลไร้ตรวจสอบ
วันนี้ (23 เม.ย.) ที่กระทรวงสาธารณสุข(สธ.) มีการประชุมคอนเฟอเรนซ์ ให้แก่บุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข เกี่ยวกับแนวทางการรับมืออาการไม่พึงประสงค์ทางระบบประสาท ภายหลังการได้รับวัคซีนโควิด 19 โดยมี นพ.สุระ วิเศษศักดิ์ รองปลัดกระทรวงสาธารณสุขเป็นประธาน ซึ่งมี ผู้เชี่ยวชาญ ให้ความรู้ “ISRR -สโตรก” หลังพบจากการฉีดวัคซีน
กล่าวว่า องค์การอนามัยโลกได้บัญญัติศัพท์ Immunization Stress Related Response หรือ ISRR เป็นปฏิกิริยาความเครียดจากการรับวัคซีน ซึ่งคำศัพท์นี้ทำไว้ตั้งนานแล้ว ก่อนจะมีการระบาดโควิดเสียอีก อาการพวกนี้ไม่ได้แกล้งทำ โดยองค์การอนามัยโลกได้นิยามคำนี้คือมา ซึ่งมีหลายประเภท ทั้งก่อนปักเข็มก็เริ่มมีอาการ เป็นลมก็มี หรือหลังการฉีดก็มี
การสังเกตอาการ ISRR มักเจอเป็นกลุ่มก้อน เหมือนอย่างกรณี จ.ระยอง หรือแม้แต่ในกรณีข่าวที่ จ.ลำปาง จำเป็นต้องสืบสวนให้ชัดเจนว่า เกิดจากอะไร การสืบสวนในคลัสเตอร์ ISRR จึงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะไม่อยากให้ไปพลาดว่า จริงๆ เพราะวัคซีน หรือเป็นเพราะ ISRR
อย่างไรก็ตาม ขณะนี้จะมีแนวทางปฏิบัติร่วมกับการพิจารณา ISRR ทั้งต้องมีอากาศถ่ายเทดี ไม่ร้อนอบอ้าว การจัดระบบรองรับให้ดี ไม่ต้องรอนาน ลดความแออัด ผู้รับบริการต้องมีความพร้อม นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ทั้งนี้ ส่วนคนที่กลัวเข็มมาก แนะนำให้ฉีดท่านอน และแนะนำให้พูดคุยกันเพื่อคลายความกังวลใจ เป็นต้น ซึ่งจะมีการส่งแนวทางดังกล่าวให้บุคลากรที่ให้บริการต่อไป
ปกติอาการ ISRR เกิดเร็วครึ่งชั่วโมง แต่จะคงอาการนานแค่ไหนก็มีตั้งแต่ 24 ชั่วโมง ไปจนถึง 2 วันก็มี แต่ก็ต้องพิจารณาหลาย ๆ อย่างร่วมกัน อย่างไรก็ตาม หากเจออาการที่เกี่ยวข้องต้องรีบปรึกษาแพทย์ทันที และต้องสื่อสารให้ผู้รับบริการผ่อนคลาย เพราะเมื่อมี ISRR ร่วมด้วย จะเป็นอาการทันทีทันใด และจะเกิดชั่วคราว
ส่วนอาการที่เกิดขึ้น อาจเป็นไปได้ทั้งผลข้างเคียงที่เกี่ยวกับวัคซีน หรือคุณภาพของวัคซีน หรืออาจเกิดจากความผิดพลาดของการเตรียมการของวัคซีน หรืออาการไม่ถึงประสงค์ที่เกี่ยวข้องกับ Immunization Stress Related Response หรือ ISRR รวมทั้งอาจมาจากเหตุการณ์ร่วมกับการฉีดวัคซีน เช่น รับวัคซีนไปแต่เกิดไปติดเชื้อไข้หวัดใหญ่ ซึ่งกรณีนี้ไม่ได้เกี่ยวกับวัคซีน
สำหรับอาการที่เกี่ยวเนื่องกับ ISRR จะเป็นลักษณะเมื่อเรามีความกังวล อย่างสภาวะทางจิตใจอย่างใดอย่างหนึ่ง อาจส่งผลต่อร่างกายได้ ซึ่งอาการจะเป็นชั่วคราวและกลับมาเป็นปกติ โดยเมื่อมีภาวะเหล่านี้ก็อาจทำให้ใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตสูง ซึ่งสามารถเกิดได้ก่อนรับวัคซีน และหลังรับวัคซีน อาการเหล่านี้จะเกิดเร็วภายใน 5 นาที แต่หลังจากนั้นหากความกังวลยังมีอยู่ อาการก็อาจเกิดต่อเนื่องเป็นวันได้เช่นกัน
ขณะเดียวกันโซเชียลมีเดีย ปัจจุบันมีผลเยอะมาก เพราะอินเทอร์เน็ต ข่าวลือ ข่าวปลอมจะยิ่งกระตุ้นไปเร้าให้เกิดความกังวลเหล่านี้ได้ ซึ่งเมื่อมีความกังวลเหล่านี้ ก็จะส่งผลต่อร่างกาย ไม่ได้แกล้งกัน แต่เป็นความผิดปกติจริง ๆ
ต้องแยกให้ชัด ISRR กับ สโตรก
ด้าน พญ. ทัศนีย์ ตันติฤทธิศักดิ์ รองผู้อำนวยการด้านการแพทย์ สถาบันประสาทวิทยา กรมการแพทย์ กล่าวว่า สำหรับการสังเกตนั้น แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มสงสัยว่าเป็น ISRR กับกลุ่มโรคหลอดเลือดสมอง หรือสโตรกจริง ๆ เพราะไม่เช่นนั้นอาจสับสนได้
กรณีกลุ่ม ISRR จะเป็นค่อนข้างเร็ว อาจเป็นภายใน 15 นาทีหลังจากฉีด และอาการไม่มาก อาจอ่อนแรง หรือมีอาการปวด ๆ เสียว ๆ ชา ๆ อาจเป็นบริเวณแขนที่ฉีดมาปลายมือ หรือจากแขนที่ฉีดมาที่ปลายเท้า หรือลามจากข้างซ้ายที่ฉีดไปข้างขวา บางรายมีอาการชารอบปาก พูดไม่ชัด เกร็งกระตุก การเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อผิดปกติ แต่สิ่งที่เจอบ่อยคือ ง่วง และอ่อนเพลีย
ส่วนกลุ่มโรคหลอดเลือดสมอง อาจต้องแยกว่า เป็นหรือไม่ อย่างกลุ่มที่สงสัย คืออาจมีอาการอ่อนแรงครึ่งซีก และค่อนข้างมาก ไม่สามารถยกต้านแรงโน้มถ่วงของโลกได้ ซึ่งก็ต้องมีการวินิจฉัยเพิ่มเติม
อย่างไรก็ตาม คนที่เป็น ISRR ให้สังเกตอาการ อาจไม่ต้องแอดมิททุกราย ส่วนใหญ่กลับบ้านได้ โดยให้ติดตามในสถานพยาบาลหลังฉีดวัคซีน ครึ่งชั่วโมง หรือ 1 ชั่วโมง ส่วนการฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 หากอาการไม่รุนแรงให้ต่อเข็มที่ 2 ได้ แต่อยู่ที่ความต้องการของคนไข้ ทั้งนี้ หากเป็นโรคสโตรกจริง ต้องรักษาตามแนวทางการรักษา และอาจต้องพิจารณาการเลื่อนฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 ต่อไป